Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

5.3. Бозор иқтисодиётининг афзалликлари ва зиддиятлари 
Олдинги бобдан маълумки, мавжуд иқтисодий тизимлар орасида бозор 
иқтисодиёти ўзининг афзалликлари билан ажралиб туради. Айнан шу 
афзалликлар мазкур иқтисодий тизимнинг самарали ва барқарор амал 
қилиши, ривожланишига замин яратади. Энг аввало, бозор иқтисодиётининг 
учта устун жиҳатини кўрсатиб ўтиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. 
1.
Ресурсларни тақсимлашнинг самарадорлиги.
Бозор тизими 
ресурсларни самарали тақсимлашга ёрдам беради. Бунинг мазмуни шуки, 
рақобатли бозор тизими ресурсларни жамиятга энг зарур бўлган товарлар ва 
хизматлар ишлаб чиқаришга йўналтиради. У ишлаб чиқариш учун 
ресурсларни уйғунлаштиришнинг анча самарали усулларини ва ишлаб 
чиқаришга янги, анча самарали технологияни қўллашни тақозо этади. 
Қисқаси, бозор тизими шахсий манфаатни шундай тартибда бошқарадики, у 
жамият учун мавжуд ресурслардан зарур товарларни талаб даражасидаги 
миқдорда ишлаб чиқаришни таъминлайди. 
2.
Иқтисодий фаолият ва танлов
э
ркинлиги.
Бозор иқтисодиёти 
тизимининг муҳим афзалликларидан бири шундаки, у шахсий эркинлик 
ролига устиворлик беради. Ижтимоий ишлаб чиқаришни ташкил қилишнинг 
асосий муаммоларидан бири бўлиб алоҳида шахс ва корхоналар иқтисодий 
фаолиятини уйғунлаштириш ҳисобланади. Бундай уйғунлаштиришни амалга 
оширишнинг икки усули мавжуд. Биринчиси – марказдан бошқариш ва 
мажбур қилиш тадбирларини қўллаш бўлса, иккинчиси – бозор тизими 
воситаси орқали ихтиёрий ҳамкорликдир. Фақат бозор тизимигина 
иқтисодий фаолиятни мажбур қилмасдан уйғунлаштиришга лаёқатлидир. 
Бозор иқтисодиёти тадбиркорлик ва танлаш эркинлигини намойиш қилиб, 
айнан шу туфайли у муваффақиятга эришади. 
3. Иқтисодий субъектлар тинимсиз ҳаракат ва изланишларининг 
таъминланиши.
Бозор иқтисодиётининг яна бир афзаллиги шундаки, унда 

---

111 
ҳар бир шахс, корхона, фирма ва корпорациялар тинимсиз ҳаракатда ва 
изланишда бўлишади. Чунки хўжасизлик, сусткашлик, беғамлик ҳар қандай 
хўжалик тизимини хонавайрон қилишга олиб келади. Жисмоний ва юридик 
шахслар рақобатга бардош бериш, доимий равишда фойда олишни 
таъминлаш учун курашади. Натижада бозор иқтисодиёти миллион-миллион 
кишиларни харакатга солади, уларни боқимандалик кайфиятидан қутқаради. 
Бозор иқтисодиётнинг юқорида кўриб чиқилган асосий афзалликлари 
билан бир қаторда бошқа кўплаб