«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi


-rasm. Neft uyumini ushburshakli (a) va xalqali (b) chegaralash sxemalari



Download 8,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/275
Sana30.04.2022
Hajmi8,36 Mb.
#595769
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   275
Bog'liq
НГ конлари геолoгияси

9.2-rasm. Neft uyumini ushburshakli (a) va xalqali (b) chegaralash sxemalari.
Shartli 
belgilarni 9.1 rasmdan qarang


233 
sistemalaridan ham foydalanilgan (9.2-rasm). Geologik nuqtai nazardan qaralganda
qayd etilgan chegaralash sistemalari kesma metodiga nisbatan kam foyda keltiradi. 
Kesma metodida uyumni chegaralash bilan bir vaqtda konning strukturasini 
o’rganish ham mumkin. Bu metod chegaralashning boshqa sistemalaridan ustun 
turadi. 
Keng va yassi struktura (ko’tarilma)larda joylashgan neft uyumlarini halqasimon 
sistema bilan ham chegaralash mumkin. Bunda uyumning chekka qismida 
quduqlarning yangi halqalari ketma-ket ko’paytirib boriladi. Uyumni bunday 
chegaralash sistemasidan Volga-Ural neft-gazli provintsiyasidagi ba’zi bir konlarda 
foydalanilgan. Ammo konlardagi tog’ jinslarining litologik tarkibi va qalinligini keng 
miqyosda o’zgarib turishi o’lchami katta konlarda ham uyum chegarasini ko’p sonli 
quduqlar bilan chegaralashni taqazo etadi. Quduqlar oralig’idagi masofa kam bo’ladi. 
Yirik konlarni razvedka qilish tajribasi uyumlarning chegaralashni ikki 
bosqichda bajarish maqsadga muvofiqligini ko’rsatdi. Birinchi bosqichda 
chegaralash quduqlari faqat katta uyumlarni chegaralash uchun qazilib, bir-biridan 
uzoq masofada joylashadi, bunda uyumning umumiy o’lchami va neftlilikning ichki 
va tashqi chegaralarining holati taqriban aniqlanadi va, shuningdek, neft zaxirasi 
baholanadi. Olingan ma’lumotlar asosida uyumni ishlatishning boshlang’ich loyihasi 
tuziladi va konlar jihozlanadi. 
Ikkinchi bosqichda neftlilik chegarasini, shuningdek, mahsuldor qatlamning 
kollektorlik xususiyatlari va qalinligining o’zgaruvchanligini aniqlash maqsadida 
chegaralovchi quduqlar oralig’idagi masofa avval qazilgan quduqlarni inobatga olgan 
holda bir-biridan kam masofada joylashtiriladi. Uyumlarni chegaralashda 
bajariladigan ishlar sur’ati shunday tanlanishi kerakki, toki u ikki-uch yil keyin 
burg’ilanadigan ishlatish quduqlar fondini ta’minlasin. 
Shunday qilib, konni chegaralashda faqat yuqorida qayd etilgan umumiy 
tamoyillarga rioya qilibgina qolmay, balki neftli gorizontlarning litologik tarkibini, 
qalinligini, mahsuldor gorizontlarning linzasimon yotishining o’zgaruvchanligini, 
quduqlar fondiga bo’lgan talablarga binoan tanlangan ish sur’atini ham hisobga olish 
zarur.
Ma’lum neft uyumi uchun burg’ilanadigan ishlatish quduqlari fondini orttirish 
uchun bajariladigan chegaralash ishlari va yangi neftli maydonlarni yoki 
gorizontlarni aniqlash maqsadida amalga oshiriladigan qo’shimcha razvedka 
izlanishlarining muvaffaqiyati mavjud geologik ma’lumotlarni hisobga olgandagina 
ko’rinadi. 
Konni tasdiqlangan ishlatish sistemasiga ko’ra burg’ilashga tayyorlangan 
ishlatish quduqlari soni bo’yicha maydonning neftliligi baholanadi. Tayyorlangan 
quduqlar fondining sifati bo’yicha quduqlarning quyidagi shartli turkumlari 
farqlanadi: 
1) yuqori debitli quduqlar 

neftning sutka mobaynidagi boshlang’ich debiti har 
bitta quduq uchun 25 tonnadan ortiq; 
2) o’rtacha debitli quduqlar 

debiti bir sutkada 7-25 tonna; 
3) kam debitli quduqlar 

debiti sutkada 7 tonnadan kamroq. 


234 
Quduqlar fondlari razvedka qilinganlik darajasiga qarab zaxiralar bo’yicha 
Davlat komissiyasi qo’llanmasiga binoan quyidagi toifalarga bo’linadi: 


konni ishlatish va undan foydalanish bo’yicha qamrab olingan uchastkalar 
fondlari. Bularga ishlatilayotgan quduqlar, shuningdek, razvedka qilinib, ishlatish 
maqsadidagi burg’ilashga tayyorlangan uchastkalardagi fondlar mansub; 


razvedka burg’ilashi bilan chegaralanmagan, ammo ularning sanoat 
miqyosidagi gaz-neftliligi razvedka quduqlaridagi sinash ishlari bilan yoinki 
uyumning geologik tuzilishi aks ettirilgan karotaj diagrammalari ma’lumotlari 
asosida aniqlangan uchastkalar fondlari; 
S
1

fondi yuqori toifali maydonlarga yondoshgan uchastkalar fondlari. 
Bularning sanoat miqyosidagi gaz-neftliligi geologik jihatdan o’xshash maydonlarga 
qarab yoki bitta quduqdan sanoat miqyosida neft chiqarib olinishiga qarab 
tasdiqlanadi.
Gaz konlaridagi sanoat razvedkasi metodlari asosan neft konlaridagi singaridir. 
Ammo bunda gaz uyumlarining xususiyatlari inobatga olinishi zarur. Bunday 
xususiyatlarga gaz qovushqoqligining neft qovushqoqligiga nisbatan juda kamligi, 
zichligining ozligi va tarangliligining yuqoriligi kiradi. Gazning bunday xususiyatlari 
uyumlarni kam sonli quduqlar bilan qisqa vaqtda razvedka qilish imkoniyatini beradi. 
Gaz uyumlarini ochish uchun burg’ilanayotgan quduqlar oralig’idagi masofa 
neft uyumlarini ochish uchun qazilayotgan quduqlar oralig’idagi masofadan qariyb 
1,5 marta ortiq bo’ladi. Faqat tarkibi bir xil bo’lmagan qatlamlar va uzilishlar bilan 
murakkablashgan strukturalarni burg’ilashda gaz quduqlari oralig’idagi masofa neft 
uyumlari uchun belgilangan miqdorga teng qilib olinadi. 
Gaz uyumlarini razvedka qilishda gaz qovushqoqligining eng yuqori emasligi va 
harakatlanishining tezligi sababli uyumning chegaraorti va chegaraoldi qismlari 
atroflicha razvedka qilinmaydi. 
Gaz uyumlari mavjud maydonlarda (shu jumladan chegaraoldi zonalarida ham) 
atroflicha bajarish shart emas, chunki gazning qovushqoqligi va tarangligi kam 
bo’lganligi bois u uzoq uchastkalardan ishlatish quduqlari tomon harakatida qatlam 
energiyasini ozroq yo’qotishi mumkin. SHu sababdan gaz uchun sanoat miqyosida 
razvedka qilishni loyihalashtirishda va bajarishda gaz berish ehtimoli bor razvedka 
quduqlari soni uyumdan foydalanish uchun zarur bo’lgan ishlatish quduqlari sonidan 
ortib ketmasligi kerak. 
Gazni yuqorida qayd etilgan o’ziga xos xususiyatlarini nazarda tutgan holda, 
razvedka quduqlaridan olingan ma’lumotlarni uyumdagi qisqa muddatli tajriba 
tariqasidagi ishlatishdan olingan dalillar bilan to’ldirish lozim. Bunday ishlar 
uyumning holatini dastlabki baholash va bosimni pasaytirish metodi vositasida gaz 
zaxirasini aniqlash uchun bajariladi. 
Gaz uyumini tajriba tariqasidagi ishlatish asosida boshlang’ich bosimdan 
uyumning ishlatish zonasidagi qatlam bosimi faqat 0,1-0,2 MPa ga pasayganda 
hisoblangan zaxirasi miqdori har doim ham natija berolmaydi. SHunday yo’l bilan 
hisoblangan gaz zaxirasining miqdori faqat uyumning o’lchami kichik, kollektor-
qatlam bir tarkibli bo’lganda zaxiraning haqiqiy miqdoriga to’g’ri keladi. 


235 
Kollektorining tarkibi har xil bo’lgan yirik gaz uyumlarida shunday yo’l bilan 
aniqlangan zaxiralar miqdori haqiqiy zaxiralardan keskin farqlanishi mumkin.
Gaz uyumini chegaralashda gaz-suv tutash yuzasi holatini ortiqcha chegaralash 
quduqlarini burg’ilamasdan hisoblash yo’li bilan aniqlash kerak (8 bob, 2-§ ga 
qarang). 

Download 8,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   275




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish