E. M. Colocassides College of Tourism & Hotel Management, Doctor of Science in

Musiqashunoslik va uning rivojlanish davrlari 
Nargiza Narimanovna Allayarova 
Og’abek Ilxomovich Allabrgennov 
Urganch Davlat Universiteti 
 
Annotatsiya:
Mazkur maqolada nazariy musiqashunoslikning tarixiy ildizlari, 
asosi, rivojlanish bosqichlari, nazariy musiqashunoslikning naqadar ahamiyatli 
ekanligi asoslab berilgan. Shuningdek, musiqa ta’limi, musiqashunoslik, musiqa 
madaniyati darslarida nazariy musiqashunoslikning ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyati 
yoritib berilgan. 
Kalit so’zlar: 
nazariya, musiqashunoslik, ta’lim va tarbiya, musiqa asboblari, 
lad, san’at, Sharq xalqlari 
Musical science and its development periods 
 
Nargiza Narimanovna Allayarova 
Ogabek Ilhomovich Allabrgennov 
Urgench State University 
 
Abstract:
This article provides the historical roots, foundations, stages of 
development of theoretical musicology, the importance of theoretical musicology. 
The educational and pedagogical significance of theoretical musicology is also 
highlighted in music education, musicology, and music culture classes. 
Keywords:
theory, musicology, education, musical instruments, fret, art, 
Oriental peoples 
Musiqiy ta’lim taraqqiyoti bosqichidagi jamiki o’zgarishlar, yangilanishlar 
bevosita ta’lim rivoji bilan bog’liq. Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev iborasi bilan 
aytganda, “Biz ta’lim va tarbiya tizimining barcha bo’g’inlari faoliyatini bugungi 
zamon talablari asosida takomillashtirishni o’zimizning birinchili darajali vazifamiz 
deb bilamiz”
1
. Yurtimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning asosini, tub negizini 
ta’lim jarayoni va uni to’g’ri tashkil etish masalasi tashkil etadi. Yoshlarni bilim 
olishi va ta’lim-tarbiya jarayonida ularni barkamol shaxs etib tarbiyalash 
masalasining dolzarb ekanligi ham bejiz emas.
1
Sh. Mirziyoyev. Milliy taraqiyot va yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko’taramiz. 1 – jild. – T.: 
“O’zbekiston” HMИУ. 2017, 124 – б. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
588

---

Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev tomonidan yozilgan “Erkin va farovon demokratik 
O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz” nomli asarlarida mamlakatimizning 
birinchi prezidenti I.Karimovning 
“
Farzandlarimiz bizdan ko’ra kuchli, bilimli, dono 
va albatta, baxtli bo’lishlari shart
”
2
deb yozilgan fikrlari zaminida ham yoshlar ta’lim 
va tarbiyasi masalasi yotadi. 
Buning uchun mamlakatimizning oliy ta’lim soxasida ham ulkan islohotlar olib 
borilmoqda. Pedagogik oliy ta’limda bo’lajak o’qituvchining kasbiy tayyorligini 
shakllantirish davlat va jamiyatning muhim vazifasidir. 
Oliy ta’limda bo’lajak musiqa o’qituvchisini tayyorlash tizimi murakkab bir 
qator (musiqa pedagogikasi, amaliy va nazariy, uslubiy, dirijyor, vokal - xor, cholg’u 
ijrochiligi bo’yicha ta’lim) komponentlarni o’z ichiga oladi. Pedagogik ilm - fanning 
zamonaviy darajasi bo’lgan bo’lajak musiqa ta’limi o’qituvchisining kasbiy 
tayyorgarlik jarayonining alohida jihatlarini o’rganish uchun integral yondoshuv 
zarur. 
Prezidentimiz Sh. Mirziyoyev tomonidan ilgari surilayotgan 5 tashabbusning 
birinchisi - “” ya’ni san’atga musiqa ilmiga tegishli ekanligi, bo’lajak musiqa 
o’qituvchilarini shu sohada amalga oshirilayotgan yangilik va islohotlarni o’rganish 
va tushunib yetishga undaydi. Tashabbus mohiyatiga ko’ra, musiqa va san’at 
sohasida oliy ma’lumotli kadrlarni ko’paytirish masalasiga ham e’tibor qaratildi. Bu 
esa o’z-o’zidan musiqa, uning tarixi va nazariyasini o’rganish ehtiyojini yuzaga 
keltirdi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O’zbekiston 
Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi 
PF-4947-sonli, 2020 yil 26 maydagi “Madaniyat va san’at sohasining jamiyat 
hayotidagi o’rni va ta’sirini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-6000-
sonli farmoni, 2018 yil 14 avgustdagi “Yoshlarni ma’naviy-axloqiy va jismonan 
barkamol etib tarbiyalash, ularga ta’lim-tarbiya berish tizimini sifat jihatdan yangi 
bosqichga ko’tarish chora tadbirlari to’g’risida”gi PQ-3907-sonli qarorlari, 
shuningdek sohaga oid boshqa normativ-xuquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni 
bajarishga ushbu tadqiqot muayyan darajada xizmat qiladi.
- Bo’lajak musiqa o’qituvchilarini kasbga tayyorlashda musiqiy nazariy fanlarni 
o’qitish texnologiyalari mavzusiga doir ilmiy - uslubiy manbalarni o’rganish; 
-
Bo’lajak musiqa o’qituvchilarini kasbga tayyorlashda musiqiy - nazariy 
fanlarni o’qitish texnologiyalarini aks ettirgan “Musiqa o’qituvchisi modeli”ni 
takomillashtirish; 
-
Musiqiy - nazariy fanlarni o’qitish uchun mos metodika ishlab chiqish; 
-
Tadqiqotning aniqlovchi va yakunlovchi bosqichlarida eksperimental ishlarni 
tahlil qilish va aniqlangan ilmiy natijalar asosida xulosa tayyorlash. 
2
Sh.Mirziyoyev. “Erkin va farovon demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz ”T.:”O’zbekiston” 2016
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
589

---

-
Kuzatish, suhbat, kontent - taxlil (faoliyat maxsulini taxlil qilish),
-
empirik hamda nazariy metodlardan foydalaniladi.