Махсус таълим вазирлиги

Ҳисоблашиш бўлими,
бу ерда дастлабки ҳужжатларга асосан 
иш ҳақи ҳисоблаш ва ундан ушланмалар бўйича барча ҳисоб-
лашишлар олиб борилади, меҳнат ҳақи ва истеъмол фондларидан 
фойдаланиш бўйича назорат амалга оширилади, ижтимоий суғурта ва 
таъминотга ажратмалар, пенсия фондига бандлик фонди ва бошқалар 
бўйича ҳисоблашиш ҳисобини олиб боради. 
3.
Ишлаб чиқариш - калькуляция бўлими,
бу бўлимда барча 
турдаги ишлаб чиқаришга қилинган харажатлар ҳисоби юритилади, 
ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг ҳақиқий таннархи аниқланади ва 
ҳисобот тузилади, тугалланмаган ишлаб чиқаришга сарфланган 
харажатлар таркиби аниқланади. 
4.
Умумий бўлимда
юқорида санаб ўтилган бўлимларда ҳисобга 
олинмайдиган муомалалар ҳисоби юритилади, Бош дафтар юрити-
лади ва бухгалтерия ҳисоби тузилади. Йирик корхоналарда молиявий 
бўлим ажратилиб, унда пул маблағлари, корхона ва айрим шахслар 
билан ҳисоб - китоблар ҳисоби юритилади. 
Бухгалтерия корхонанинг барча ишлаб чиқариш бўлинмалари
билан бевосита муносабатда бўлади. У улардан бухгалтерия ҳисо-
бини юритиш учун тегишли маълумотлар олади, чунончи: 
- кадрлар бўлимидан - ишга қабул қилинганлиги, ишдан 
бўшатилганлиги, таътилга чиққанлиги, корхона ичида бир жойдан 

---

30 
иккинчи жойга ўтказилганлиги тўғрисида шахслар рўйхати
(буйруқ)ни олади; 
- омборлардан материал қийматликларини ҳаракати (кирим, 
чиқим, бир жойдан иккинчи жойга ўтказилиши) тўғрисида ҳуж-
жатлар олади; 
- цехлардан айрим хўжалик муомалалари (маҳсулотни ишлаб 
чиқариш ва ш.к.) бўйича ҳужжатлар, харажатлар бўйича ишлаб 
чиқариш ҳисоботи ва бошқаларни; 
- бош механикдан асбоб - ускуналарнинг ҳаракати ва уларни 
таъмири тўғрисида, автотранспортни ишлари ва бошқалар тўғрисида 
ҳужжатларни; 
- режа бўлимидан корхонанинг барча фаолияти бўйича тасдиқ-
ланган режа кўрсаткичлари (даромад ва харажатлар сметаси)ни; 
- меҳнат ва иш ҳақи бўлимидан алоҳида категория ишловчи-
ларига ҳақ тўлаш ва мукофотлаш, ставкалар, маошлар, штатларни 
ўзгариши тўғрисидаги низомни. 
Хўжалик юритувчи субъектлардаги ҳисоб ахборотлари бозор 
иқтисодиѐти талабларига жавоб беришига, объектив, ҳаммага тушу-
нарли рўйи-рост ва бошқарув фаолияти, шунингдек, ташқи фойдала-
нувчилар учун ҳужжатларни ўзлаштиришларга эришиши лозим. 
Ўзбекистон ҳудудида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботининг 
ташкилий – услубий асосини 1996 йил 30 августида қабул қилинган 
«Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги қонун, Ўзбекистон Республикаси
Вазирлар Маҳкамаси томонидан 1999 йил 5 февралда тасдиқланган 
«Маҳсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва сотиш 
харажатларининг таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллан-
тириш тартиби тўғрисида»ги Низом ташкил этади. Шунингдек, 21 - 
сонли бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти «Хўжалик юритувчи 
субъектлар моливий - хўжалик фаолиятининг бухгалтерия ҳисоби 
счѐтлар режаси ва уни қўллаш бўйича йўриқнома» ҳам меъѐрий 
ҳужжатлар жумласига киради.
Бу меъѐрий ҳужжатлар бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш ва 
юритишнинг умумий қоидаларини белгилайди ва кимнинг қара-
моғида бўлиши, мулк шакллари ва фаолият турларидан, қатъий назар 
барча корхона ва ташкилотларга тегишлидир. Бухгалтерия ҳисоби-
нинг мақсади фойдаланувчиларни тўлиқ, ишонарли тузилган молия-
вий ва бухгалтерия ҳисобининг бошқа ахборотлари билан таъминлаш 
бўлиб ҳисобланади. 

---

31 
Бу мақсадга муваффақиятли эришиш учун бухгалтерия ҳисоби 
қуйидаги вазифаларни ҳал этиши керак: