Beynin I i m I i -js

ve şaşırtıcı ölçüde incelikli bir pazarlık sürecine dahil olur.
Ş İ M D İ K İ VE G E L E C E K T E K İ O D Y S S E U S
1909’da Bennsylvania’daki Carlisle Tröst Şirketi’nin mali isler so­
rumlusu Merkel Landis’in aklına, çıktığı uzun yürüyüş sırasında
birden bir fikir geldi. Noel kulübü adı verilen bir girişim başlata­
caktı. Müşteriler yıl boyunca bankaya para yatıracak, parayı erken
çekerlerse de belirli bir ödeme yapacaklardı. Yıl sonundaysa, tam
da tatil alışverişine rastlayan dönemde paralarını çekebileceklerdi,
bikir tutarsa banka, bütün yıl boyunca yeniden yatırım yapacağı
ve kâr elde edeceği bolca sermayeye sahip olacaktı. Ama fikir tu­
tacak mıydı? İnsanlar paralarını ya çok az faiz getirecek ya da hiç
getirmeyecek bir hesapta bütün yıl tutmaya razı gelecekler miydi?
Landis denemeye karar verdi ve fikir hızla alev aldı. O yıl, ban­
kanın dört yüz kadar müşterisi, kişi başına ortalama 28 dolar ya­
tırdı ki, 1900’lerin başları için epeyce bir para demekti bu. Ne
Landis ne de diğer bankacılar inanabiliyordu bu şansa. Müşteriler,
onlardan paralarını tutmalarını istiyordu.
Noel bankacılık kulüplerinin hızla popülerleşmesi sonucu, ban­
kalar kısa süre içinde kendilerini bu birikim yapma işinde diğerle­
riyle mücadele eder halde buldular. Gazeteler “hem özgüveni hem
para biriktirme alışkanlığını geliştireceği” gerekçesiyle anne baba­
ları, çocuklarını bu Noel kulüplerine kaydetmeleri için teşvik eder
bale gelmişti artık.21 1920’li yıllara gelindiğinde Toledo, O hio’daki
Dime Saving Bankası ve Atlantic City, New jersey’deki Atlantic
Country Tröst Şirketi, yeni müşteri çekmek için pirinçten yapılmış,
göz alıcı jetonlar üretmeye başlamışlardı.22 (Ataııtic City jetonları­