O‘zbekiston respublikasi qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Moliyaviy lizing 
boshqa lizing turlaridan o‘ziga xos xususiyatlari bilan 
ajralib turadi. Moliyaviy lizingda mulkka xizmat ko‘rsatish va sug‘urtalash 
lizing oluvchi tomonidan amalga oshirilishi ko‘zda tutiladi hamda shartnomani 
muddatidan avval bekor qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Shartnoma muddati 
tugagach, foydalanuvchi mulkni sotib olishi, kelishuvni imtiyozli shartlarda 
yangilashi yoki munosabatlarni to‘xtatishi mumkin (5-chizma). 
Moliyaviy lizing quyidagi turlarga bo‘linadi: 
ko‘chmas mulk lizingi, 
qaytarma lizing, bo‘linma lizing va guruhli (aksiyadorlik) lizing. 
Bo‘linma lizing
asosiy maqsadi bir nechta kredit tashkilotlarini yirik lizing 
loyihalarini moliyalashtirish uchun birlashtirish hisoblanadi. U lizing 
beruvchining bitta yoki bir nechta kreditordan lizing mulkining 80 % qiymati 
miqdorida uzoq muddatli qarz olishini ko‘zda tutadi. Bunda lizing beruvchi-
qarzdor ssudaning to‘liq va bir vaqtning o‘zida qaytarilishi uchun javobgar 
1
Лещенко М.И. “Основы лизинга” М.: “Финансы и статистика”, 2001, 70 c.

---

16 
bo‘lmaydi, chunki ssuda bevosita qarz beruvchi tomonidan lizing to‘lovlari 
hisobiga to‘lanadi. 
5-chizma. Moliyaviy lizing sxemasi
1
Guruhli (aksiyadorlik) lizingda
lizing beruvchi rolini mulkni ishlab 
chiqaruvchi firmalari bilan banklar (lizing kompaniyalari) kooperatsiyasi 
bajaradi. Bu turi ko‘pincha juda qimmat uskunalarni bozorga chiqarishda 
qo‘llanadi. Bunda ishlab chiqaruvchilar hamkorlarni izlab topish va lizing 
obyektiga texnik xizmat ko‘rsatishni, lizing kompaniyasi esa loyihalarning 
tashkiliy qismini ishlab chiqishni, ma’muriy masalalarni hal qilishni, maslahat 
xizmatlari ko‘rsatishni o‘z zimmasiga oladi. 
Tezkor lizing
shartnoma muddati mulkning xizmat qilish muddatidan 
kam ekanligi bilan ajralib turadi. Shartnoma amal qilish muddati davomida 
lizing beruvchi faqat mulk qiymatining bir qisminigina to‘laydi. Bu holda 
mulkning qoldiq qiymati yuqori bo‘ladi va lizing beruvchi ushbu qiymatni 
1
Горемыкин В.А. Лизинг М.: Дашков и К
о
, 2003, 45 c. 
Mulk oldi-sotdisi 
Mulk ishlab 
chiqaruvchi 
Mulkni 
yetkazish 
Mulkni 
tanlash 
Lizing oluvchi 
Mulkni 
sug’urtalash
Lizing 
to’lovlari 
Lizing 
shartnomasi 
Lizing beruvchi 
Ssuda 
Bank 
Ssudani 
qaytarish

---

17 
qoplash uchun katta tavakkalchilikka uchraydi, chunki u mulkni bir necha bor 
foydalanishga topshirishi lozim bo‘ladi. 
Lizing ishtirokchilari tarkibi va lizing operatsiyalarini o‘tkazishni tashkil 
etishga ko‘ra