Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги хамидов мухамадхан

 

---

7 
Бедапояларни ҳайдаш.
Бедапояларни ҳайдашнинг энг яхши муддати ноябр ойидир. Бу иш 
илгарироқ ѐки кечроқ амалга ошириладиган бўлса, ҳайдашнинг самараси 
пасаяди. Беда илдизларини тупроққа чуқурроқ кўмиб, қайта кўкариб 
кетмаслигини таъминлаш учун, асосий ҳайдашдан 10-12 кун илгари бедапояни 
6-7 см чуқурликда дискали бороналар ѐрдамида қирқиб майдаланади, 
кейинчалик қўш ярусли ПЯ-3-35 ѐки юқори корпусига чапга кесадиган лемехга 
ўрнатилган ПД-3-35 плуглар билан ағдариб ҳайдаш тавсия этилади. Бедапоялар 
ҳам қадимдан ҳайдали келинаѐтган ерлар чуқурлигида ҳайдалади. 
ЎзПИТИ да олиб борилган тадқиқотларнинг кўрсатишича, ерларни ҳар 
йили бир хил чуқурликда ҳайдаш иқтисодий жиҳатдан самарали бўлмайди. 
Ҳайдаш чуқурлигини ўзгартириб туриш самаралироқдир. Бедапоя бузилган 
йили 30 ѐки 40 см чуқурликда ҳайдалган бўлса, иккинчи ва учинчи йили 
саѐзроқ-20-22 см, тўртинчи йили эса 30-40 см чуқурликда ҳайдалгани маъқул. 
Кейинги йиллари эса бир йил чуқурроқ, иккинчи йили юзароқ ҳайдаш фойдали 
ҳисобланади. Бедапояларни йилма-йил навбат билан ҳар хил чуқурликда қўш 
ярусли плуг билан ҳайдаш, ҳар йили бир хил чуқурликда ҳайдашга қараганда, 
бегона ўтлар миқдорини анча камайтиради, беда қолдиқларининг аста секин 
парчаланишини, гумус миқдорини кўпайишини таъминлайди. Натижада пахта 
ҳосили камаймайди, балки ошади. 
Ерни эрта кўкламда ва экиш олдидан ишлаш тизими. 
Ерларни эрта кўкламда вам экиш олдидан ишлаш куз-қишда ва эрта 
баҳорда тўпланган намни узоқроқ сақлаб туриш, майда донодор, юмшоқ 
қаватли тупроқ ҳосил қилиш, уруғни бир хил чуқурликка кўмиш, уларни дуруст 
униб чиқишини, дастлабки пайтларда дуркун ривожланишини тъминлаш; 
унаѐтган бегона ўтларни қириб ташлаш; дала сатҳини текислаш; шўр 
тупроқларда эса тузнинг юқорига кўтарилишига йўл қўймаслик мақсадида 
қўлланилади.