Mavzu: ‘Boshlang’ich sinf o’quvchilarini barkamol avlod bo’lib yetishishlarida milliy qadriyatlar’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

9 

I bob 

Milliy qadriyat tushunchalarining nazariy va pedagogik 

 asoslari 

 

Mustaqillik  sharoitida  O’zbekistonning  rivojlanishi  ko’p  jihatdan  jamiyat 

taraqqiyotiga  o’z  hissasini  qo’shadigan  ma’naviy  yetuk  yoshlarni  tarbiyalab 

yetishtirishga  bog’liq.  Ta’lim  sohasida  amalga  oshirilayotgan  islohotlar  mazkur 

masalani hal etishda muhim bosqich hisoblanadi. 

 

Respublikamiz  prezidenti  I.A.Karimov  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy 

kengashining  XVI  sessiyasida  so’zlagan  nutqida  “Ma’naviyatimiz,  tariximiz 

bizning  eng  katta,  ko’z  qorachig’idek  asraydigan  boyligimiz.  Ular  hech  qachon 

eskirmaydi,  inqirozga  yuz  tutmaydi,  yaroqsiz  holga  kelmaydi.  Ular  odamni, 

jamiyatni  ma’nan  yoshartirib  turadigan  bebaho  ne’matlardir.  Ana  shu  ne’matdan 

har bir kishini bahramand etish biz qurayotgan jamiyatning asosiy maqsadidir,- deb 

ta’kidlar  ekan,-  ma’naviyatimiz  va  ma’rifatimizni  yuksak  darajaga  ko’taraylik. 

Umumbashariy  va  milliy  qadriyatlarni  uyg’unlashtirish  negizida  milliy  ong  va 

demokratik  tafakkur  tarbiyasini  kuchaytiraylik”,-  degan  shiorni  o’rtaga  tashlab, 

jismonan baquvvat, axloqan yetuk, ruhan sog’lom avlod tarbiyalashda hech qanday 

kuch va mablag’ni ayamaslikni vazifa etdi.

1

 

 

So’nggi  yillarda  jamiyatimizda  ancha  ijobiy  o’zgarishlar  ro’y  berdi: 

jumhuriyatimiz  mustaqil  deb  e’lon  qilindi,  ona  tilimiz  Davlat  tili  maqomini  oldi. 

Millatimiz  o’zligini  tanishga  yuz  tutdi,  milliy  qadriyatlarimiz,  urf-odatlarimiz, 

an’analarimiz  yana  e’zozlana  boshlandi.  Xalq  ta’limi  tizimining  asosiy 

bo’g’inlaridan  hisoblangan  boshlang’ich  ta’lim  ishini  yanada  yaxshilash 

imkoniyati tug’ildi. 

 

Milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlardan  to’la  bahramand  bo’lmagan, 

jamiyatning  har  tomonlama  rivojlanishga  ongli  ravishda  hissa  qo’shmagan  inson 

ma’naviy  qoshshoqdir.  Shuning  uchun  ham  ma’naviy  madaniyat  manbalarini 

o’rganish, ularda olg’a surilgan g’oyalarga amal qilish, ularning kelgusi avlodlarga 

ma’naviy  qadriyat  sifatida  yetkazish  jamiyat  har  bir  a’zosining  vazifasi  va  vatan 

oldidagi  burchidir.  Mazkur  burchni  shakllantirishda  boshlang’ich  ta’lim 

---

 

10 

muassasalarida  tashkil  etilgan  ma’lum  tarbiyaviy  ishlar  muhim  ahamiyat  kasb 

etadi. 

 

Qadriyat nima? 

 

“Qadriyat”  so’zining  mazmuni  sodda  va  aniq  bo’lib  hayotda  odamlar 

qadrlaydigan narsadir. Bular atrofimizdagi predmetlar, voqea va hodisalar bo’lib, 

odamlarning  kundalik  hayotiy  ehtiyojlari  va  talablarini  qondira  oladigan  yoki 

qondirishi  mumkin  bo’lgan  masaladir.  Biz  kundalik  amaliy  faoliyatimizda 

atrofimizdagi  predmetlar  dunyosi  bilan  munosabatga  kirishar  ekanmiz,  u  yoki  bu 

predmetga,  hodisa  yoki  voqeaga  ularni  biz  uchun  qadrli  yoki  qadrsiz  ekanligiga 

qarab  baho  berishimiz,  ularning  talab  ehtiyojlarini  qanchalik  qondira  olish 

xususiyatiga ega ekanligini aniqlaymiz. Bu hol umuminsoniy xususiyatdir.

1

 

 

Qadriyatlar so’zining mazmuni, ahamiyati, xususiyati jihatdan  

1. Moddiy,  

2. Ma’naviy.  

3.  Ijtimoiy-siyosiy  qadriyatlarga  bo’linadi.  Bular  hayotda  milliy  va 

umuminsoniy shaklda bo’lib shaxsiy, oilaviy, kollektiv, sinfiy ko’rinishlarga ega. 

 

Ma’naviy  qadriyatlarning  inson  va  insoniyat  jamiyati  uchun  qanchalik 

ahamiyatga  ega  ekanligining  mezoni  tubandagicha:  fanda  bu  mezon  haqiqatdir, 

axloqda yaxshilik va ezgulik, san’at uchun esa go’zallikdir. 

 

Shaxs hayotida oila a’zosi, millat, ijtimoiy sinf va biror mehnat jamoasining 

a’zosi  bo’lganligi  uchun  qadriyatlar  ham  ijtimoiy  hayotimizda  shaxsiy,  oilaviy, 

milliy, sinfiy, jamoaviy, umuminsoniy qadriyat shaklida mavjuddir.