Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

Havoning takroriy almashinuvini aniqlash. 
Xona havosining har bir soatda tashqi atmosfera havosi bilan almashinuvi har bir soat necha 
marotaba bo‘lishini quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
Bu formulada 
P-
xona havosining takroriy almashinuvi; o‘lchov birligi marta soat 
O
- bir soatda xona havosi m
3
havo chiqadi, yoki bir soatda necha m
3
toza atmosfera havosi 
xonaga kiradi (m
3
/ soat) 
K
- xonaning hajmi (m
3
) 
Ventilyasion sistemalar samarali ishlashlarini baholash. 
Xonalarda ventilyasiya sistemasining ishiga ob’yektiv baho berish uchun quyidagi formuladan 
foydalaniladi: 
Q = U
• v• 3600 
(t
g
 soat) 
Bu erda, 
Q
- izlanayotgan havoning hajmi (m
3
) 
U
- ventilyator teshigidagi kelayotgan yoki ketayotgan havoning yurish tezligi (m/sek ), 
anamometr bilan aniqlanadi. v - ventilyasion teshikning sathi (m
3
) 
Xonalar havosini mikroblar bilan ifloslanishi sabablari va aniqlash usullari. 
Aptekalarda havoning bakterial ifloslanishi (mijozlar va ishchilar xisobiga) katta 
axamiyatga ega, chunki personalning har xil infeksiyalar bilan zararlanishiga va mikroblarning dori 
vositalariga tushishiga sabab bo‘ladi. Dorivor preparatlarga tushgan mikroflora uning fizik-
kimyoviy xossalarining o‘zgarishiga, terapevtik faolligining pasayishi, saqlash muddatining 
kamayishi, kasalliklar kelib chiqishi va asoratlarga olib keladi. Intensiv ravishda bakterial 
ifloslanish savdo zalida, yuvish va qo‘shimcha xonalarda kuzatiladi.
Xonalar havosini mikroblar bilan ifloslanishi manbalari. Mikrozarrachalarni xodimlar, 
to‘suvchi konstruksiyalar, asbob-uskunalar ajratadi, ular toza xonaga atrof-muhitdan olib kiriladi. 
O‘rtacha hisobda toza xonada mikroiflosliklarning 70-80 foizi odamlarga, 15-20 foizi – asbob-
uskunalarga, 5-10 foizi – atrof muhitga to‘g‘ri keladiToza xonada iflosliklarinng asosiy manbasi- 
odam. Bu odamning terisi tuzilishi va uning o‘zgarishi dinamikasi bilan izohlanadi. Odam terisi 
tashqi qoplami o‘lchami 1 mkm dan o‘nlab mkmlargacha plastinkalar (tangachalar)dan iborat. Ular 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
55 
teri yuzasidan muntazam tarzda ajraladi, bir necha kun ichida teri qoplamasi to‘liq yangilanadi. 
Ajralganda ular yanada mayda zarrachalarga parchalanadi. Tinch, harakatsiz holatda odam 
1daqiqadao‘lchami 0,5 mkm atrofida taxminan 200 mingta zarracha ajratadi. Tananing ozgina 
harakati va kiyimning ishqalanishi ham zarrachalarning ajralishini 1 daqiqadabir necha 
milliongacha oshirib yuboradi. Intensiv harakat qilganda daqiqasiga taxminan 10 mln zarracha 
ajraladi. O‘rtacha yiliga 3,5 kg yoki kuniga 10 g ajraladi.
Ko‘pchilik tibbiy preparatlar – in’eksion va infuzion preparatlar, ko‘z tomchilari, shilimshiq 
qavatlarning steril uchastkalariga yoki teridagi ochiq yaralarga suriladigan mazlar, kremlar, 
emulsiyalar steril bo‘lishi, ya’ni har qanday mikroorganizmlardan holi bo‘lishi lozim. Ishlab 
chiqarilayotgan tibbiy preparatlar, shuningdek tibbiy maqsadlarda foydalaniladigan buyumlar 
(kateterlar, qon quyish tizimlari, dializatorlar, gemo- va plazmofiltrlar va h. k. ) sifatini ta’minlash 
farmatsevtika va tibbiyot sanoatining murakkab muammolari bo‘lib, ancha katta sarf-xarajatlarni 
taqozo etadi. Biologik kelib chiqqan aksariyat preparatlar esa – vaksinalar va zardoblar, fermentlar, 
aminokislotalar, antibiotiklar, vitaminlar, gormonal preparatlar, interferonlar, qon o‘rnini 
bosuvchilar o‘ramada- sterillash usullariga dosh bera olmaydi. Shuning uchun bunday preparatlarni 
ishlab chiqarish bosqichlarining katta qismida aseptika va sterillik sharoitlarini yaratish, 
shuningdek suyuqliklarni sterillovchi filtrlashdan foydalanish talab etiladi. Steril mahsulotning har 
ikkala turi toza xonalarda ishlab chiqarilishi zarur, ularga talablar JMP koidalarida keltirilgan