Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

XIX asr ohiri, XX asr boshlarida vujudga keldi. Masalan, deviant hulq-atvor 
sotsiologiyasining asoschisi E. Dyurkgeym hisoblanadi.
Ilk bor u deviant hulq-
atvorning turi bo’lmish o‘z-o‘zini o’ldirish muammosini taxlil qildi, bunda o‘z-o‘zini 
o’ldirishni psixologik patalogiya emas, balki sotsial hodisa deb e'tirof etdi. Lekin 
ko’pgina tarmoq yo’nalishlar XX asrning birinchi choragida, Amerikada empirik 
tadqiqotlar negizida shakllana boshlandi.Bu vaqtda jamoatchilik fikri, sanoat 
sotsiologiyalarining markazlari vujudga kela boshladi. Tarmoq yo’nalishlar empirik 
tadqiqotlarning keng qamrovli amaliyotining negizida shakllana boshladi, lekin ular 
sotsiologiyaning boshqa yo’nalishlari bilan ham bog’liqdirlar. 
Tarmoq sotsiologiyasi amaliy tadqiqotlar uchun bazis bo’lib xizmat qiladi,
chunki 
olingan 
ma'lumotlar 
asosida 
tashkilotlarning, 
korxonalarning 
va 
muassasalarning faoliyati takomillashadi. Tarmoq yo’nalishlari ijtimoiy hayotining turli 
tomonlarini tadqiq qila borib, xususiy va maxsus nazariyalarni rivojiga yordam beradi 
va shuningdek fundamental sotsiologiya rivojiga ham ta'sir ko’rsatadi. Tarmoq 
yo’nalishlari asosida ayirboshlash nazariyasi, referent guruhi nazariyasi, yetakchilik 
(lider) nazariyasi va boshqa nazariyalar yaratildi. Tarmoq yunalishlar rivoji 
fundamental sotsiologiya oldiga jamiyatning yahlit strukturasida turli xil ijtimoiy 
tizimchalarning roli va o’rni va ularni o’zaro harakatlar turlari, taraqqiyoti asoslarining 
masalalarini qo‘yadi. 
Tarmoq sotsiologiyasining maqsadi ayrim ijtimoiy strukturaning: moddiylik, 
ma'naviylik, mehnatning sermahsulligi nazariyasini yaratish, ishlab chiqarish, oilaviy 
munosabatlar va boshqalarning faoliyat ko’rsatish va rivojlanish qonunlarining to’liq 
tasvirini yaratishdan iborat. Tarmoq sotsiologiyasi xuddi sotsiologiyaga o’xshab sotsial 
buyurtma bilan bog’liqdir, lekin juda ham bevosita emas. Shuning uchun u nisbatan 
mustahkamdir. 
Tarmoq 
sotsiologiyasining 
taraqqiyoti 
jamiyatning 
turli 
xil 
tizimchalarining rivoji, ularning tarixiy sharoitlarining turli davrlaridagi ahamiyatining 
kuchayishi, yangi strukturalarning paydo bo’lishi bilan chambarchas bog‘liqdir.