Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети


Sotsiologiyaning rivojlanish jarayonida sekin-asta maxsus va tarmoq



Download 1,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/203
Sana27.04.2022
Hajmi1,44 Mb.
#584910
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   203
Bog'liq
Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Анд

Sotsiologiyaning rivojlanish jarayonida sekin-asta maxsus va tarmoq 
yo’nalishlar vujudga kela boshladilar

Xo‘sh, maxsus va tarmoq yo‘nalishlarning o‘zi nima ma'noga ega? 
Maxsus deb institutsional sotsiologiyani, shaxs sotsiologiyasini guruhi jamiyat, 
sotsial harakat va sotsial munosabatlar sotsiologiyasini e'tirof etamiz. Bundan tashqari 
yana shakllanib bo‘lgan deb taraqqiyot sotsiologiyasi, o‘zaro harakat, sotsial struktura 
va boshqalarni ajratib ko’rsatishimiz mumkin. Institutsional sotsiologiya o‘zaro 
harakatning mustahkam shakllarini tadqiq qiladi. Taraqqiyot sotsiologiyasi jamiyat 
taraqqiyotining manbasi shakli, yo‘nalishlari va uning tarkibiy qismlarini o‘rganadi. 
Sotsial harakat nazariyasi esa insoniing sotsial faoliyatini sabablari, turlari va 
ahamiyatini aniqlashga harakat qiladi. 
Sotsiologiyadagi maxsus yo’nalishlar sotsial reallikni sotsiologiyaning ob'ekti 
sifatida qabul qilishda nazariy mushohada qilishlik va bir ob'ektning asosiy 
elementlarini aniqlash asosida vujudga keladi. Ayrim nazariyalar sotsiologiyaning 
asoschilar tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lsada, ammo tadqiqot yo‘nalishi sifatida XX 
asrning birinchi yarmida, neopozitivizm negizida yaratiladi. Maxsus yo’nalishlar 
sotsiologiya fanining yuz yillik taraqqiyot yo’lining maxsulidir. Yuqorida qayd 
etilganidek, maxsus yo‘nalishlar neopozitivizm negizida shakllandi, lekin o’zining 
kelgusi rivojini boshqa nazariy yo‘nalishlar tufayli topdi. 
Nima uchun bularni bir maxsus yo’nalishlar deb ataymiz, vaholanki sotsial 
institutlar, shaxs va guruhlar, sotsial munosabatlar va jarayonlar boshqa fanlar 
tomonidan ham o’rganiladiki gap shundaki, sotsiologiya hodisalarni yaxlit ijtimoiy 
struktura element sifatida tadqiq qiladi, binobarin xuddi shu vaqtda boshqa ijtimoiy 
fanlar institutlarni, munosabatlarni va guruhlarni o’zlarining predmetidan kelib chiqib, 
o‘z sohalari doirasida o’rganadilar, masalan, siyosatshunoslik siyosatida, psixologiya 
sevgi-emotsional sohada, yuridik fanlar huquq sohasida va hokozo. Ushbu fanlardan 
o’laroq sotsiologiyaning vazifasi — bu sotsial munosabatlar, sotsial institutlar, sotsial 
harakatlarning umumiy nazariyasini yaratishdir. O’z navbatida bu masalalarni o’rganish 
uchun sotsiologiya boshqa fanlarning tadqiqrtlariga ham tayanishi kerak. Jamiyat 
taraqqiyotiga taalluqli ushbu muammolarni yechish masalasi ko’ndalang qo’yilar ekan, 
sotsiologiya tomonidan boshqa ijtimoiy fanlar uchun metodologik ahamiyatga eta 
bo’lgan nazariya yaratiladi. 
Haqiqatdan ham ijtimoiy hodisalarning qaysi biri o’rganilmagan, ular 
institutsional, sotsial munosabatlar va harakatlar shakllari, shaxs, guruh xarakteri va 
tafakkur tarzi nuqtai nazaridan tadqiq qilinadi. Maxsus yo’nalishlar fanining markaziy 
qismini tashkil qiladi, chunki u o’zini tadqiqotning boshqa barcha yo’nalishlar: 
fundamental, tarmog’i empirik yo’nalishlarni mujassamlashtirgan bo’ladi. 


37 
Maxsus
yo’nalishlardan tashqari sotsiologiyada yana tarmoq yo’nalishlari 
quyidagilar; shahar sotsiologiyasi, sanoat sotsiologiyasi, oila sotsiologiyasi, deviant 
yoki otita hulq-atvor sotsiologiyasi, jamoatchilik fikri sotsiologiyani shakllangan. Keng 
rivojlangan ushbu yo’nalishlar ijtimoiy hayotni ma'lum bir tomonlari, har xil 
tizimchalar, tafakkurning ma'lum bir elementini o’rganish natijasida vujudga keldilar. 
Eng rivojlangan yo’nalishlar bu—deviant hulq-atvor sotsiologiyasi, industrial 
sotsiologiyasi, jamoatchilik fikri-sotsiologiyasi. Bu yo’nalishlar huquqdirlar, chunki 
ular 

Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish