Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Ijobiy munosabatlar ta`siri:
hamfikrlilik, kooperatsiya, kurash.
Salbiy ta`sirli munosabatlar:
befarqlik, kamsitish, konfliktlar, begonalashuv, 
krizis, tengsizlik 
Ijtimoiy munosabatlar sistemasida plyuralizm katta ahamiyatga ega. Plyuralizm 
kontseptsiyasiga ko’ra borliq asosini bir necha yoki juda ko’p bir-biri
 
bilan 
bog’lanmagan substantsiyalar tashkil etadi. Plyuralizm nemis filosofi 
Volf tomonidan 
kiritilgan.
Iqtisodiy, taqsimot va sotsial-sinfiy munosabatlar 
Jamiyat ijtimoiy tarkibida har bir shaxs qaysi ijtimoiy guruhga va undagi hududiy, 
tarmoq (soha) va ijtimoiy mavqe yo’nalishiga mansubligi bilan xarakterlanadi. 
Bulardan tashqari, yana shaxs jinsi, yosh jihati, oilaviy ahvoli, ijtimoiy kelib chiqishi, 
milliy mansubligi, ma`lumoti, ilmiy darajasi kabi me`zonlar bilan ham o’rganiladi. 
Hozirgi bozor munosabatlariga o’tish davrining iqtisodiy qiyinchiliklari ijtimoiy guruh 
va ayrim shaxslarning qanchalik moddiy imkoniyatga egaligi, jamg’arma mablag’i 
miqdori qanchaligi kabi tomonlarni o’rganishni ham talab etadi. 
Hozirda ijtimoiy munosabatlarda jamiyatimiz uchun mutlaqo yangi bo’lgan asoslar 
yaratilmoqda. Xususiy mulkchilikka asoslangan ko’p ukladli, dunyo sari ochiq yuz 

---

140 
tutgan iqtisodiyot paydo bo’ldi. SHuning uchun ham yangi iqtisodiy va taqsimot 
munosabatlari sotsiologiyasini ishlab chiqish Sotsiologiya fanining asosiy vazifalaridan 
biri bo’lib qolmoqda. 
Hozirda mehnatning mazmunini chuqur va har jihatdan o’zgartirmay turib, 
jamiyatimiz ijtimoiy tarkibida sifat o’zgarishiga erishib bo’lmaydi. SHu boisdan ham 
bugungi kunda mehnatga yangicha munosabat tarkib topmoqda, yangi texnologiya 
yaratilib, fan yanada taraqqiy etmoqda, munosib
 
malakali kadrlar tayyorlash, maorifni 
tubdan yangilash kabi vazifalar amalga oshirilmoqda. 
Iqtisodiyot sotsiologiyasi ishlab chiqarish va mehnat jarayonini, taqsimot 
munosabatlari, moddiy ta`minot, aholining moddiy turmush darajasi va shu kabi 
jamiyatning iqtisodiy rivojlanish sohasidagi qonuniyatlarni o’rganadi. 
Jamiyatning ijtimoiy rivojlanishi, eng avvalo, uning iqtisodiy asoslari bilan bog’liq 
bo’ladi. Ijtimoiy rivojlanish darajasi qanchalik yuqori bo’lsa, ijtimoiy hayotdagi boshqa 
sohalarning rivojlanish darajasi ham shunga mos ravishda taraqqiy qilib boradi. 
Masalan, AQSh, Yaponiya, Janubiy Koreya, Evropa mamlakatlarining iqtisodiy 
rivojlanganligi va aholisi turmush darajasining yuqoriligi, madaniyat, xizmat ko’rsatish 
sohalarining taraqqiyotini ham belgilab bergan.