Иқтисод ва молия / экономика и финансы 2014, 12 элвин тоффлер. Учинчи тўЛҚин 5–6-боблар

---

ИҚТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ
2014, 12
ЭЛВИН ТОФФЛЕР. 
УЧИНЧИ ТЎЛҚИН
5–6-боблар (қисқартирилган)
5-боб
ТЕХНОКРАТИЯ
«Ким 
ҳаммасига 
ҳукмронлик 
қилади» деган савол Икинчи тўлқин 
учун хос бўлган. Чунки саноат ре-
волюциясига қадар бу савол би-
лан қизиқиш хатто ақлсизлик эди. 
Қироллар ёки қомлар, доҳийлар, қуёш 
худолари ёки авлиёлар ҳукмронлиги 
остида бўлган одамлар улар устидан 
ким ҳукмронлик қилиш ҳаққи ва им-
кониятига эга бўлганлиги тўғрисида 
камдан-кам 
шубҳаланар 
эдилар. 
Йиртиқ кийим кийган деҳқон ер 
ҳайдашидан узилиб, далалар ортида 
уфқда улуғвор юксалиб турган сарой 
ёки эҳромни кўрган. Унга ҳукмдорлик 
сирини англатиб бериш учун на сиё-
сатшунос, на газета шарҳловчиси ке-
рак бўлган. Ҳар бир одам у кимнинг 
ҳукмронлиги остида бўлганлигини 
яхши билган. Иккинчи тўлқин ўтиб 
бўлган жойларда эса ҳукмронликнинг 
бошқа тури, яъни тарқоқ ва шахсият-
сиз ҳокимият вужудга келди. Ҳамма 
нарсанинг бошида номи йўқ «улар» 
туриб қолди. Бу одамлар кимлар эди?
Интеграторлар 
Кўрганимиздек, индустриализм жа-
миятни мингта бир-бирига бирик-
кан қисмлар – заводлар, черков-
лар, мактаблар, касаба уюшмала-
ри, қамоқхоналар, касалхоналар ва 
ҳ.к.ларга бўлиб ташлади. У черков, 
давлат ва шахс орасидаги бўйсуниш 
муносабатларини йўқ қилди, илм-
фанни мустақил тармоқларга бўлди, 
меҳнат жараёнинини алоҳида опе-
рацияларга 
бўлди, 
оилаларни 
майдароқ уяларга парчалади. Ушбу 
ҳаракатларни бажариб, индустриа-
лизм жамоавий ҳаёт ва маданият асо-
сига футур етказди. Кимдир барча 
қисмларни бошқатдан бирга йиғиб, 
шу йиғиндига янги шакл бериши ке-
рак эди. Ушбу зарурат, бош мақсади 
интеграциялаш бўлган талайгина янги 
тоифадаги мутахассисларнинг юза-
га келишига сабаб бўлди. Мутасад-
ди шахс ёки маъмурлар, комиссарлар, 
координаторлар, президентлар, вице-
президентлар, бюрократлар, мене-
жерлар номини олган бу мутахассис-
лар ҳар бир фирма, ҳар бир бошқарув 
ва жамиятнинг ҳар бир босқичида 
пайдо бўлдилар. Ва улар зарур одам-
ларга айландилар. Улар интегратор 
– боғловчилар эдилар. Улар роллар-
ни белгилашар ва ишни тақсимлашар, 
қим қандай мукофот олишини тайин-
лашар, режалар тузишар, мезонлар 
ишлаб чиқишар, тавсия беришар ёки 
бермасдилар. Улар ишлаб чиқариш, 
тақсимлаш, транспорт ва алоқа во-
ситалари орасидаги муносабатларни 
ўрнатишарди. Улар ташкилотларнинг 
ўзаро муносабатларини тартибга со-
65
ИҚТИСОДИЙ НАЗАРИЯ ВА МАКРОИҚТИСОДИЁТ / 
ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ТЕОРИЯ И МАКРОЭКОНОМИКА

---