Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

 Kolonnali qurilmalarni sinash. 
 
Yangi va qayta ta’mirlashgan kolonnali qurilmalar albatta gidravlik 
sinovdan о‘tkaziladi. Sinov bosimi ishchi bosimdan katta bо‘ladi va u 
qurilmaning pasportida yoki texnologik xaritada kо‘rsatilgan bо‘ladi. Gidravlik 
sinov о‘tkazishdan maqsad, qurilmaning mustahkamligi va ajraluvchan 
birikmalarning zichlanishini tekshirishdir. Gidravlik sinov quyidagicha 
о‘tkaziladi: kolonna eng tepa qismida joylashgan havo chiqarish shtuseri ochiq 
qoldirilib, kolonna ichiga suv tо‘ldiriladi. Havo chiqarish shtuseridan suv 
chiqib boshlashi, kolonna suvga tо‘lganidan dalolat beradi. Sо‘ng, ushbu 
shtuser yopiladi va asta - sekin kolonnada bosim oshirib boriladi va sinov 
bosimiga yetganda tо‘xtatiladi. Ushbu holatda qurilma 5 minut davomida 
ushlab turiladi, sо‘ng esa bosim sekin ishchi bosim qiymatigacha tushuriladi. 
Bir vaqtning о‘zida qurilmaning tashqi kuzatuvdan о‘tkaziladi va payvand 
choklari massasi 1-1,5 kg bо‘lgan bolg‘acha bilan urib chiqiladi. 
Kolonnali qurilmalarni gidravlik sinashda uning ichidagi suyuqlikning 
gidrostatik bosimini ham inobatga olish shart. Shuning uchun, gidravlik 
sinashdan avval qurilmaning pasporti yoki hisoblash usuli bilan ishchi holatda 
gidravlik sinov о‘tkazish mumkinligi ruxsat etiladimi yoki mumkin emasligi 
tekshiriladi. Agarda, sinov tempyeraturasida qurilmaning pastki qismi 
devoridagi yuklama suyuqlik ustuni bosimi va sinov bosimlarning yig‘indisi 
qobiq metallining oquvchanlik chegarasini 0,8 qiymatidan katta bо‘lmasa 
gidravlik sinash mumkin.
Agarda, yuqorida keltirilgan shartlar bajarilmasa, qurilma poydyevoriga 
katta yuklama tushish havfi tug‘iladi. Bunday hollarda, Davlat texnik nazorat 
agentligi inspektorining ruxsati bilan kolonnani havo yoki birorta inert gaz 
yordamida pnevmatik sinovdan о‘tkazish mumkin. Pnevmatik sinashda, 
kolonnada suvning bо‘lishi texnologik jarayon shartlariga kо‘ra ishchi 
rejimlarda halokat holatini vujudga keltirishi mumkin bо‘lgan hollarda ham 
foydalanish mumkin. 
Pnekmatik sinash alohida ehtiyotkorlikni talab qiladi. Chunonchi, 
pnevmatik sinashdan avval, qurilmada portlash va yongin xavfi bor suyuqlik, 
gaz va bug‘lar yо‘qligiga tо‘liq ishonch hosil qilish kyerak. Buning uchun, 
dastavval qurilma inert gaz yoki suv bug‘i bilan puflab tozalanadi. Pnevmatik 
bosim ostidagi qurilmani bolg‘acha bilan payvand choklarini urib tekshirish 
mumkin emas. Payvand choklarni pnevmatik sinovdan avval, bolg‘acha bilan 
urib kо‘rish mumkin. Bosim ortishi jarayonida kolonna yaqinida turish man 
etiladi. 

---

67 
Vakuum ostida ishlaydigan kolonnalar 0,2 MPa sinov bosimda gidravlik 
sinaladi yoki 0,11 MPa pnyevmatik bosimda tekshiriladi. Bosim ostida 
ishlaydigan kolonnalar, oddiy suv tо‘ldirib gidravlik sinaladi.
Payvand choklarini tekshirish uchun uning bir tomoniga bо‘r suriladi, 
ikkinchi tomoniga esa kerosin surtiladi. Sо‘ng, 20-40 minut davomida bо‘r 
surtilgan tomonida kerosin dog‘lari paydo bо‘lishi orqali tekshiriladi. 
Nazorat uchun savollar 
1.
Tarelkalardagi xom ashyo oqimi tezligi qanday aniqlanadi. 
2.
Texnologik hisoblashni tushuntirib bering. 
3.
Korpusning qalinligi qanday aniqlanadi. 
4.
Kolonnaning korroziyalanishi va eroziyalanishini oldi qanday olinadi? 
5.
Rektafikatsiya kolonnasi diametri kanday hisoblanadi?
6.
Kolonnadagi bug‘ning chiziqli tezligi qanday faktorlarga bog‘liq?