Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

 
 
 
 

---

58 
 Qurilma va yirik bloklarini yig‘ish. 
 
Yirik о‘lchamli kolonna qurilmalarini alohida tarkibiy qismlari yig‘ish 
maydonchasiga olib kelinadi, uni loyihaga muvofiq yig‘ma qurilma о‘rnatishi 
lozim bо‘lgan joyga mumkin qadar yaqinroqqa joylashtiriladi. Yig‘ish 
maydonchasi stentlar, о‘chirgichlar, payvand avtomatlari, kо‘tarma - transport 
mexanizmlari bilan qurilmalanadi. Bu yerda qurilmani tayyor bloklardan 
yig‘ish yoki yirik bloklarni qism yoki detallardan yig‘ish ishlari amalga 
oshiriladi. 
Aytib о‘tilganidyek, kolonna qurilmalari gorizontal holatda yig‘iladi. 
Buning uchun alohida blokni (silindr qismlarini) yig‘uvchi styentdagi 
aylanuvchi g‘altaklar bilan yoki chegaralovchi tayanchlari bor shpalalarga 
taxlanadi. Har bir tutashtiriluvchi qism ostidagi tayanchlar sonini qurilmaning 
kesimi va og‘irligidan kelib chiqqan holda tanlanadi. Tayanch oralig‘idagi 
masofa odatda 5 m dan oshmaydi. 
Qurilmaning tutashtiriluvchi qismlarini bir-biriga truba yotqizgichlar 
yoki traktorlar yordamida tortiladi. Barcha tutashuvlar butun perimetr bо‘ylab 
bir-biriga tо‘g‘ri kelishi uchun tutashuvchi qismlardan istalgan bittasini 
qirrasiga 8 ta yoki undan ortiq yо‘naltiruvchi plankalar payvandlanadi (5-
rasm.). Payvand choklari nuqtali payvandlangandan sо‘ng ular gaz kislorodli 
keskich bilan kesib tashlanadi. 
5-rasm. Obyechaykalarni ulash.
6-rasm. Qirralarni ulashga 
tayyorlash uchun vintsimon 
strubsina
. 
1- obyechaykalar; 2 – strubsina;
3 – siquvchi vint 
Bunday yо‘naltiruvchi plankalarni vertikal holatda bitta blokni 
ikkinchisiga о‘rnatilayotganda ham (blok bilan montaj qilishda) qо‘llanadi. 
Tutashtiruvlarni zavod nazorat belgi chizmalari bо‘yicha yoki kran bо‘yicha 
amalga oshiriladi, bu belgi chiziqlari qobiqlarga chizilgan bо‘lib, ularni diqqat 
bilan о‘rniga qо‘yiladi, shu detallardagi markirovka bо‘yicha ham о‘rniga 
qо‘yiladi. Tutashuvchi uchastkalar о‘lchamlardan chetlanish ruxsat etilgan 
norma chegaralarida bо‘lishi kerak: xalqali choklardagi qirralar siljishi, qurilma 
listi qalinligi 10% dan oshmasligi kerak, ikkilamchi pо‘lat bо‘lganda esa 
qoplanayotgan qoplam qalinligidan oshmasligi kerak. Tutashuvlarni moslash, 
masalan, joydagi tortish, ulashish, nasadka orqali moslashlarni mashinasozlik 
zavodida qо‘llanadigan asboblar va moslamalar: vintli qiskichlar (6-rasm), 
tortuvchi ponalar (7-rasm) va boshqalar bilan amalga oshiriladi. 

---

59 
Payvandlanayotgan tutashuvlardagi zararlarni diqqat bilan nazorat 
qilinadi, ular obechaykalar listlari qalinliklariga bog‘liq bо‘lmagan holda 2-4 
mm chegaralarda bо‘lishi kyerak. Payvandlanayotgan qirralarni metall shchotka 
yordamida yaxshilab tozalanadi. Ilashib olishni, xuddi butkul payvandlash kabi 
loyihada kо‘rsatilgan elektrodlarda amalga oshiriladi.