Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
қолипга бетон қоришмаси қуйилади, сўнгра ичига титраткич ўрнатилган 
штамп туширилади ва қоришма зичлаштирилади. 
Қувурсимон конструкциялар (қувурлар, электр узатиш линиялари 
таянчлари, мачталар ва бошқ.) айланма қолипларда-центрифугаларда 
зичлаштирилади. Бунда қолип 400-900 марта

мин айлантирилганда 
марказдан қочувчи куч ҳисобига бетон қоришмаси зичлашади. Ҳосил бўлган 
зичлаштирувчи куч ҳисобига бетон 20-30% сувни йўқотади ва 
конструкциянинг ташқи қисмида ўта зичлашган қатлам пайдо бўлади. Бетон 
қоришмасини зичлаштиришнинг бошқа комбинациялашган усуллари 
конструкциянинг турига қараб танланиши мумкин. 
Бетоннинг қотиши ва уни тезлаштириш усуллари 
Қолипланган бетоннинг мустаҳкамлиги вақт давомида аста-секинлик 
билан ошиб боради. Маълумки, бетоннинг қотиши цементнинг гидратация 
жараёни тезлиги, атроф-муҳит ҳарорати ва нисбий намлигига боғлиқ бўлади. 
Табиий шароитда нормал муҳитда бетон маркадаги мустаҳкамликка 28 сут 
давомида эришади. Бетон қотиши учун нормал муҳит шароити- ҳарорат 
20
0
С±2 ва нисбий намлик 90-100% бўлиши керак. 
Бетоннинг 28 сут кейинги мустаҳкамлиги ундан тайёрланган бетон ва 
темирбетон конструкцияларнинг эксплуатация шароитига боғлиқ бўлади. 
Агар бетон нисбатан нормал шароитга яқин муҳитда ишлатилса, унинг 
мустаҳкамлиги бир неча йил, ҳатто ўн йиллар давомида ошиб бориши 
мумкин. Нормал шароитда ишланган бетоннинг бир йилдан кейинги 
мустаҳкамлиги маркадагига нисбатан 75% ортиши мумкин. Цемент 
гидратация жараёни нормал шароитда назарий жиҳатдан вақт давомида 
тўхтамаслигини ҳисобга олсак бетон мустаҳкамлиги ҳам вақт ўтиши билан 
давом этадиган жараён эканлиги тушунарли бўлади. 
Нормал шароитнинг бузилиши, яъни ҳароратнинг ва нисбий намликнинг 
оптимал кўрсаткичдан ўзгариши бетон мустаҳкамлигининг ошмаслигига, 
ҳатто камайишига олиб келади. 

---

251