Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

6.
 
Бетон қоришмасини тайёрлаш, ташиш ва ишлатиш 
Бетон қоришмасини тайёрлаш 
Қурилиш индустриясида бетон қоришмаси механизациялаштирилган ва 

---

245 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
автоматлаштирилган бетон заводларида, темирбетон заводларининг бетон 
қоришмаси узелларида ёки бевосита қурилиш майдонларида жихозланган 
кўчма бетон қоргич марказларида тайёрланади. 
Бетоннинг сифати компонентларни аниқ тортиш, бир жинсли ҳолатгача 
аралаштиришга боғлиқдир. Бетон заводларда бетон қоришмаси автоматик ва 
ярим автоматик дозаторлар воситасида миқдорланади. Дозалаш аниқлиги 
цемент ва сув учун ±1% (массаси бўйича) ва тўлдиргичлар учун ±2% дан 
ортиқ бўлмаслиги керак. Ҳозирги кунда бетон компонентларини дозалаш 
компютер марказларидан туриб бошқарилади ва бетон қориш жараёнида 
тўлдиргичларнинг намлиги ҳисобга олиниб, таркибга аниқликлар 
киритилади. 
Бетон қоргичлар ишлаш принципи бўйича узлукли ва узлуксиз 
ишлайдиган турларга бўлинади. Улар бетон қоришмасини эркин тушишига 
ва мажбуран аралаштиришга асосланган бўлади. 
Одатда тўхтаб ишлайдиган бетон қоргичлар ишлатилади. Ҳаракатчан ва 
қуйма бетон қоришмалари материал эркин тушадиган қоргичларда 
тайёрланади. Материалларнинг эркин тушишига асосланиб ишлайдиган 
қоргичлар ишчи органи барабан ичига ўрнатилган куракчалардан иборат 
бўлади. 
Барабан айлантирилганда куракчалар компонентларни илинтириб бир оз 
баландликка кўтаради, сўнгра материаллар пастга тушиб аралашади. Бу 
принципда ишлайдиган бетон қоргичларнинг ишчи сиғими 100-1500л 
бўлади. Махсус механизмлар ёрдамида барабаннинг қиялиги ўзгартириб 
турилади. Ишчи сиғими 120 л гача бўлган бетонқоргич кўчма, ундан катта 
ҳажмлари эса қўзғалмас бўлади. 
Эркин тушадиган бетонқоргичларда ҳаракатчан бетон қоришмалари 
ҳажми 500л бўлса 1-1,5 мин; ҳажми 1200л бўлса 2 мин ва ҳажми 2400л бўлса 
2,5-3 мин давомида тайёрланади. 
Мажбуран аралаштирадиган бетонқоргичларда бикр бетон қоришмалари 
тайёрланади. Бундай қоргичлар цилиндрсимон шаклда бўлиб, марказий 

---

246