Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
қотишига салбий таъсир кўрсатмайдиган табиий сув ишлатилади. Сувнинг 
водород кўрсаткичи 4 кам бўлмаслиги, таркибида минерал тузлар 5000 мг

л, 
шу жумладан сулфат тузлари 2700 мг

л дан (SO
3
га ҳисобланганда) кўп 
бўлмаслиги керак. Саноат, маиший чиқинди сувлар, ботқоқ ва сизот 
сувларни тозаланмаган ҳолда бетон қоришмаси тайёрлаш учун ишлатиш 
мумкин эмас. 
Сувнинг бетон тайёрлаш учун яроқлилиги кимёвий анализ усулида 
аниқланади. Агар сувни кимёвий анализ қилиш имконияти бўлмаса, ичимлик 
суви ва бетон учун тавсия этилган сувдан тайёрланган намуналарнинг 28 
суткадан кейинги мустаҳкамлик чегарасидаги тафовут аниқланади. 
Намуналар мустаҳкамлиги фарқ қилмаса бетон қоришмасига тавсия этилган 
сув яроқли ҳисобланади. 
3.
 
 Бетон қоришмасининг хоссалари 
Бетон қоришмасининг реологик хоссалари. 
Рационал танланган 
таркибдаги ва меёрига етказиб аралаштирилган, қотмаган холдаги 
композицион аралашмасига бетон қоришмаси дейилади. 
Назарий ва амалий жиҳатлардан бетон қоришмаси узлуксиз структурага 
эга бўлиши зарур. Бетон қоришмасида цемент, сув, минерал ва полимер 
қўшимчалар микроструктурани ҳосил қилувчи, майда ва йирик тўлдиргичлар 
эса макроструктура асосини ҳосил қилувчи компонентлар ҳисобланади. 
Бетон қоришмасининг яхлитлигини компонентлар ўртасида ҳосил бўладиган 
ички кучлар таъминлайди. Структурани ҳосил қилувчи асосий компонент сув 
ва цемент хамиридир. Цемент гидратацияси жараёнида қаттиқ фазанинг 
дисперслиги ошиши ҳисобига цемент хамирининг елимловчи ва боғловчилик 
хусусиятлари ортиб боради. Бетон қоришмаси таркиби бутун ҳажми бўйлаб 
бир хил бўлиши ва қулай жойланувчанлиги уни ташиш ва қолиплашда мухим 
аҳамиятга эга бўлади. 
Бетон қоришмасига ташқаридан куч таъсир этганда бошланғич даврда 
эластик деформацияланади, кучнинг ошиб бориши натижасида қоришманинг 
структуравий мустаҳкамлигидан ортиқ кучланиш ҳосил бўлганда у 

---

213