Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

 

Z  a  r  a  f  sh  o  n  daryosi  Tojikiston  hududidagi  Zarafshon  muzligidan  boshlanadi.  Yuqori 

oqimida  u  Mastchohdaryo  deb  atalib,  chap  tomondan  unga  Fandaryo  kelib  qo‗shilgach,  daryo 

Zarafshon  nomini  oladi. 

 

Mastchohdaryo  bilan  Fandaryoning  qo‗shilish  joyidan  56  km  quyida  Zarafshon  daryosiga 

chap  tomondan  ancha  yirik  hisoblangan  Qishtutdaryo,  so‗ng  esa  yana  chap  tomonidan 

Mag‗iyondaryo  kelib  quyiladi.  Panjikent  shahridan  pastda  Zarafshon  daryosi  O‗zbekiston 

chegarasini  kesib  o‗tadi  va  tekislikka  chiqadi.  Zarafshon  daryosi  Zarafshon  botig‗iga  chiqish 

joyidan  g‗arbda,  aniqrog‗i  Nurota  va  Qoratepa  tog‗laridan  unga  bir  qancha  katta­kichik  soylar 

oqib  tushadi.  Biroq,  ular  suvining  sug‗orishga  olinishi  yoki  yoyilmalarga  sizib  ketishi  tufayli 

ko‗pchiligi  Zarafshonga  yetib  kela  olmaydi. 

 

Zarafshon  daryosining  suv  zahiralari  1962  yildan  boshlab  Amu­Buxoro  kanali  orqali 

keltirilayotgan  Amudaryo  suvi  bilan  to‗ldirilmoqda. 

 

Zarafshon  daryosining  quyi  oqimida,  ya‘ni  daryo  Zarafshon  botig‗idan  Qizilqum  cho‗llariga 

oqib  chiqqanidan  so‗ng  unga  hech  qanday  irmoq,  hatto  soylar  ham  qo‗shilmaydi.  Sug‗orishga  sarf 

bo‗lishi  tufayli  Zarafshonning  suvi  quyi  oqim  tomon  kamayib  boradi.  Qadimdan  Zarafshon  suvi 

bilan  Eski  Tuyatortar  kanali  orqali  Sangzor  vohasi  yerlari,  Darg‗om  kanali  orqali  esa  Qashqadaryo 

vohasidagi  ekin  maydonlari  sug‗orib  kelinadi.  Daryoning  Dupuli  ko‗prigi  yaqinida  aniqlangan 

o‗rtacha yillik  oqimi  hajmi  5,32 km

3

 ga teng.