X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

(tomirlar devori tonusining ortishi hisobiga) hamda sistolik bo­
simning (qayd etilgan agentlarning kardiotrop rag'batlantiruvchi
ta’siri hisobiga) yanada ortishini yuzaga keltiradi. Ularning nisbatiga
ko'ra gipertenziyani bir minutda yurak chiqaradigan qon hajmining
miqdoriga ko'ra giper-, eu-, va gipokinetik turlari farqlanadi.
Keltirilgan gipotezaga A. N. Magnitskiyning tomirlami hara-
katlantiruvchi markazda pressor dominantaning hosil bo'lishi va
umuman gipertenziyada neyrogen mexanizmlaming roli haqidagi
tasawuri ham nihoyatda yaqin turadi.
G. 
F. Lang va A. L. Myasnikov gipotezasiga ko'ra, GK pato­
genezining yetakchi omili asosida bosh miya po'stlog'ining norma­
da po'stloq osti vegetativ, birinchi navbatda, pressor nerv mar-
• kaziga ko'rsatadigan tormozlovchi ta’sirining pasayishi yotadi. Bu
esa, bir tomondan, arteriolalaming spazmi va ABning oshishiga,
ikkinchi tom ondan esa, buyraklaming pressor patogenetik om i-
lining hamda bosimni oshiruvchi endokrin va refleksogen mexa­
nizmlam ing kuchayib ushbu jarayonga qo'shilishiga olib keladi.
Tormozlovchi ta’siming pasayishi tufayli, mualliflaming fikricha,
ekstero- va interoretseptorlardan pressor markazlarga keluvchi
241

---

xabarlarning haddan ortib ketishi tufayli ular faolligini tormoz­
lovchi ta’sirlarning pasayishi ham muhim o'rin tutadi.
E. Muirad, A. Gaytona va hammualliflari gipotezasiga ko‘ra,
gipertenziya rivojlanishining yetakchi omili, buyraklaming genetik
shartlangan NaCI va suvni chiqarish funksiyalari darajasining
past b o ‘lishidir. Bu N a va suvning organizmda, jumladan tomir
devorlari to'qim asida (ch u n o n ch i, ularning silliq muskulli