X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

atrofida bo'ladi, AB ning keskin ko'tarilishi bilan krizlar yuzaga
keladi, bosh og'rig'i, aylanishi, karaxtlik, ko'ngil aynishi, ko‘-
rishning buzilishi, stenokardiya xurujlari, paresteziya, ba’zan
parezlar va hokazolar kuzatiladi. EKGda va rentgenoskopiyada
yurak chap qorinchasining sezilarli darajadagi gipertrofiyasining
belgilari aniqlanadi. GK II bosqichida AB deyarli hech vaqt
«spontan» (« o 'z -o ‘zicha») normallashmaydi.
I l l
bosqichi (GKning og‘ir kechishi). Sistolik bosim 200—230
mm simob ustuni va undan ham baland va turg'un bo'ladi. Krizlar
tez takrorlanadi, ular ko'pincha insult yoki miokard infarkti bilan
tugashi mumkin. Bu bosqichda yurak chap qorinchasining giper-
trofiyasidan tashqari, yurak-miya, buyraklar va a’zolar qon tomir­
larining arteriosklerozi kuzatiladi. Bu esa ularning ishemik shi­
kastlanishi va funksiyasining yetishmovchiligiga, strukturasining
buzilishiga olib keladi.
Gipertoniya kasalligining sabablari quyidagilar: surunkali ruhiy
hissiyotlaming kuchayishi (stress holatlari), salbiy hissiyotlarning
takrorlanishlari, hujayra membranalari va ularning ionli nasos-
larining, shuningdek ABni idora etuvchi vegetativ nerv sistemasi
tuzilmalarining genetik nuqsonlari deb faraz qilinadi.
Gipertoniya kasalligining rivojlanishiga imkoniyat tug'dirishi
mumkin bo'lgan xavfli omillar sifatida quyidagilar tan olingan:
1) tana og'irligining haddan ortiqligi (sem iz odamlarning 1/3
qismida ayni vaqtda gipertenziya qayd qilinadi); 2) qandli diabet
(turli mualliflaming axborotiga binoan katta yoshdagi diabetli be­
morlarning 30—40% ida gipertenziya uchraydi); 3) muntazam
ravishda osh tuzini ko'plab iste’mol qilish; 4) turli kuchli tabiiy