Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

t
1
, деб уни ишга тушгандан
то фильтрлаш қобилияти сусайиб, ундан фойдаланиш мақсадга мувофиқ 
бўлмай қолгунча, яни унга сув ташлаш тўхтатилгунча бўлган вақт оралиғига 
айтилади. Кейинги давр 
t
2
-ҳавзадаги сувнинг тўла сингиб кетиши, яъни 
ҳавзадаги сув сатҳининг абсалют нолга тушиш вақти. Шундан сўнг ҳавза 
t
3
- 
вақт ичида тозаланиб, унинг фильтрлаш қобилияти тикланади. Ушбу даврлар
мажмуасига яъни ишчи даври 
t
1,
сингиш даври 
t
2,
тозалаш даври 
t
3
ишчи 
филтроцикл
деб 
аталади, 
уларнинг 
умумий 
йиғиндиси
филтроциклдавомийлигиТ
деб аталади, яъни 
T=t
1
+t
2
+t
3 
,
(2.6) 
Фильтроцикл давомийлиги ҳавзанинг бир йилда неча марта тозаланишига 
боғлиқ ҳолда белгиланади. Ҳавзани тозалашлар сони ўз навбатида жойнинг 
иқлим шароитига, сувнинг сифатига, иншоотнинг ишлаш тартибига ва ҳавза 
тубидаги фильтрловчи қатлам тавсилотига боғлиқ. Одатда туби қумли,
шағалтошли бўлган инфилтрацион ҳавзаларни йилига бир ёки икки маротоба
тозалаш кўзда тутилади. Ҳавзани тозалашдан олдинги сув ташлаш
тўхтатилгандан сўнг сувни сингдириш даври
t
2
=5...10 cуткани ташкил этади. 
Агар сингиш даври юқоридаги муддатдан ошиб кетса сув ташлаш қувурлари 
орқали ҳавза бўшатилади. Ҳавзани тозалаш даври t
3 
нинг давомийлиги: а) агар 
тозалаш ишлари қўлда амалга оширилса 15 сутка; б) агар иозалаш ишлари 

---

77 
механизациялаштирилган ҳолда амалга оширилса 5 кеча кундуз деб қабул 
қилинади. 
Ҳавзанинг фильтрловчи қатлами регенерацияси-бу фильтрловчи
қатламнинг юза қисми 1,5...3см қалинликдаги қисми олиб ташланиши ва 
худди шундай грунт билан алмаштирилишидир. Бу жараён қўлда, скреперлар, 
бульдозерлар ёрдамида ёки гидравлик усулида амалга ошириш мумкин. 
Ҳавзанинг иш қуввати икки усулда белгиланиши мумкин: 

худди шундай шароитда ишлаётган ҳавзага қиёслаб; 

гидравлик ва гидрогеологик ҳисоботлар асосида. 
Биринчи усул ишлаб турган инфилтрация ҳавзалари мавжуд бўлганда ва 
уларнинг кенгайтирилиши лойиҳалаштирилаётган ҳолларда қўлланилади. 
Иккинчи усулда белгилаш учун аввал ҳавзага ташланиши мўлжалланаётган 
сувнинг сифат кўрсаткичлари, биринчи навбатда лойқали ва зарраларининг 
гранулометрик таркиби, ҳавза тубини ташкил этадиган фильтрловчи 
грунтнинг таркиби ва ўтказиш қобилияти, иншоотларнинг жиҳозланиш 
хусусиятлари ва ундан фойдаланиш тартиби тўғрисидаги маълумотлар талаб 
этилади.