Gafurov adaxam anvarovich

Buyrakni sutrukturasini anomaliyalari
Buyrakni tug‗ma kistalari 
Buyrakda tugma kistalar, boshqa tugma nuksonlar orasida uzining tez-tez 
uchrashi nuktai nazardan birinchilar katorida buladi. Bunday xolat klinik nuktai 
nazardan xech kanday belgisiz bulib, diagnoz kuyishda bemorlarda asosiy 
kasallikka kushilgan asoratlar belgilari paydo bulishi natijasida aniqlanadi. Buyrak 
strukturasida uchraydigan tugma nuksonlarining kupgina kismi genetik xastalikka 
kiradi. 

---

72 
buyrakda tugma kistalarda uchraydigan morfologik uzgarishlarga asoslanib, 
ularni kuyidagi variantlarga buladilar: mulg‘tikistoz buyrak mulg‘tilokulyar buyrak 
xaltachasi, buyrak polikistozi, solitar buyrak xaltachasi, parapelg‘vikal buyrak 
xaltachasi va pelg‘vikal buyrak xaltachasiga. 
Buyrak displaziyasi. 
Bunday anomaliyada buyrakning o‗lchamlari tug‗ma 
kichkinaligi, parenximaning nuqsonli rivojlanganligi va buyrak funktsiyasining 
pasayganligi aniqlanadi. Buyrak displaziyasining ikki xil shakli rudimentar va 
pakana buyrak mavjud
: rudimentar buyrak, pakana buyrak. 
chap buyrak displaziyasi
 
Rudimentar buyraq
da buyrak embrion davrining ilk bosqichlarida o‗z 
rivojini to‗xtatadi. Bunda buyrak o‗rnida 1—3 sm yoki undan ham kichik 
o‗lchamli sklerotik to‗qima borligi aniqlanadi. Gistologik tekshirishda esa 
kalavacha qoddiqlari va oz miqdorda siydik naychalari aniqlanadi.
Pakana buyraq
da esa uning o‗lchamlari (2—3 sm gacha) kichik bo‗lib, 
parenximasida kalavachalar soni ancha qisqargan, biroq oraliq to‗qima ancha 
yaxshi rivojlangan. Pakana buyrak ko‗pincha nefrogen gipertoniya bilan 
asoratlanadi.
 
mulg‘tikistoz buyrak.
Bu turdagi buyrak tugma nuksoni kam uchraydigan 
bulib, m.f. Trapenzinkova (1982) mahlumotlariga kura u buyraklardagi kolgan 
tugma nuksonlarnig 1,2 % tashkil qiladi. Morfologik nuktai nazardan, bunday 
nuksonlar, buyrak tukimasining urniga, ularni butkul xaltachalar egallaydi.
kistalar xar xil kattalikda va shakilda bulib, ichi tinik suyuklik bilan tulgan 
buladi. Bunday nukson bitta buyrakda bulganda uni aniqlash tusatdan profilaktik 

---

73 
tekshirish davrida bulishi mumkin. Paypaslash vaqtida nuksonli buyrak tomonida 
kattik, notekis, joyidan deyarli siljimaydigan, ogriksiz usimtani aniqlash mumkin. 
Nuksonli buyrak asoratlansa (kupincha infektsiya) bilan bunda bemorlarda ogrik 
tana xarorati subfibril xolatga kutarilishi singari klinik belgilar paydo buladi. 
Agarda infektsiya buyrak abstsessiga olib kelsa, bemorda gektik temperatura, 
kuchlik ogrik xasta buyrak soxasida muskullar taranglashgan singari klinik 
belgilari paydo buladi.