19
5-LABORATORIYA ISHI
QADAMLI IZLAGICHNI O‘RGANISH VA SINOVDAN O‘TKAZISH
1.Ishning maqsadi
Asbob
bilan bevosita tanishish, avtomatika sxemalarida qadamli izlagichning
ulanishi sxemasini va ishlash printsipini o'rganish.
2.
Umumiy tushunchalar
Qadamli izlagich (taqsimlagich) elektromagnitli ko'p qatorli o‘zgich-
taqsimlagichlardan iborat. U telemexanika va hisoblash
qurilmalarining apparati
hisoblanadi. Bundan tashqari u aloqa uskunalari va ko‘p sonli obyektlarni
boshqaradigan avtomatik sistemalarda qo‘llaniladi.
Qadamli izlagichlar elektr
sxemalarni vaqt bo‘yicha ulab, ajratish va ko'pincha chiqishdagi elektr zanjirlarini
bitta kirish zanjiriga ketma-ket ulashda qo‘llaniladi
yoki teskarisi, kirish zanjirini
ketma-ket chiqish zanjiriga ulashda.
Qadamli izlagich (5.1-rasm) uchta asosiy qismlardan: rotor,
stator va
elektromagnit mexanizmidan iborat.
Rotor harakatlanuvchi qism bo‘lib, unda shchyotka 3 o‘rnatilgan. Shchyotka
qo‘zg‘almas kontaktlarni ikki tomondan o‘rab turgan ikkita parallel prujinadan iborat.
Stator bir-biridan izolyatsiyalangan qo‘zg‘almas plastinkalardan (lamellardan)
terilgan. U lar (a, b, v) kontaktli maydonlar hosil qiladi. Har
bir kontaktli maydonning
nollik kontakti (2) va aniq sonli qo‘zg‘alms kontakti (1) bor. Elektromagnitli
harakatlanuvchi mexanizm tishli g‘ildirak 4, turtki 5, yakor 6, o‘zak 7, elektromagnit
cho‘lg‘am 8, prujinalardan 9 iborat. U to‘g‘ri va teskari harakar qilishi mumkin.
To‘g‘ri harakat yuritmasi yakorni cho‘lg‘amga
tortish jarayonida rotorni
joyidan siljitadi,
teskari harakat yuritmasi esa, yakorni qo‘yib yuborganda
(chulg‘amni tokdan ajratganda) siljitadi.
Qadamli izlagich va to‘g‘ri harakat yuritmasining ishini ko‘rib chiqamiz (1-
rasm). Cho‘lgamga (8) kuchlanish berilganda yakor (6) o‘zak 7 ga
tortiladi va turtki
5 bilan tishli gildirak 4 ning tishidan itaradi. Buning oqibatida rotor ko‘zlangan
burchakka (qadamga) buriladi va shchyotkalar keyingi kontaktga otishadi. Cho‘lgam
8 da kuchlanish ykolgan paytda prujina 9 harakat mexanizmini avvalgi holatga
qaytaradi.
Shunday qilib, qadamli izlagichlar nol kontakt (2), shchyotka (3)
va har bir
kontaktli maydon lameli (1) dan o‘tadigan elektr zanjir hosil boladi.
Shu bilan birga qadamli izlagichning 10- ajratuvchi kontakti va 22-nol
holatidagi chekka ajratuvchi kontaktlari mavjud. Bu kontaktlar qadamli izlagichning
boshqarish sxemasida qo‘llaniladi.
qadamli izlagichlarning shartli belgilanishi: ShI-26/8. Bunda 26-lamellari, 8-
kontaktli maydonlar soni.
Do'stlaringiz bilan baham: