8-mavzu. Yuqori chastotada ishlovchi diodlar

---

1 
8-mavzu. Yuqori chastotada ishlovchi diodlar. 
To‘g‘rilovchi diodlarga o‘xshab, yuqori chastotali YO’D larda ham 
n-p 
o‘tishning nosimmetrik o‘tkazuvchanligi ishlatiladi. Ular to‘g‘rilovchi diodlarga 
qaraganda ancha yuqori chastotalarda ishlaydi (yuzlab MGs gacha), universal va 
impulslilarga bo‘linadi. Universal yuqori chastotali diodlar tokning bir 
yo‘nalishdagi yuqori chastotali tebranishlarni olish uchun modulyatsiyalashgan 
yuqori chastotali tebranishlarni amplitudasi bo‘yicha – chastotali modulyatsiya 
tebranishlarni (detektorlash) chastotasini o‘zgartirish uchun qo‘llaniladi. 
Impulsli diodlar impulsli shemalarda almashib ulagich elementi sifatida 
ishlatiladi. 
YO’D yuqori chastotada ishlaganda diodning inersiyaligiga sababchi 
bo‘lib, o‘tish sig‘imi katta ro’l o‘ynaydi. Agar diod to‘g‘rilovchi sxemaga ulansa, 
bunda sig‘imni ta’siri to‘g‘rilash jarayonini yomonlashuviga olib keladi. 
Bundan tashqari, 
n-p 
o‘tishga keltirilgan tashqi kuchlanishni bir qismi 
diodning baza qarshiligida qolishi tufayli, to‘g‘rilash samaradorligi pasayadi. 
Shundan kelib chiqadiki, yuqori chastotada ishlaydigan YO’Dni 
n-p 
o‘tishlari 
kichik sig‘imli va bazaning kichik qarshiligiga ega bo‘lishi kerak. 
Sig‘imni kamaytirish uchun o‘tish maydonini kamaytirishadi, bazanig 
qarshiligini kamaytirish uchun bazaning qalinligini kamaytirishadi. Yuqori 
chastotali diodni inersion hususiyatlarini kamaytirish talabi va shu sababli o‘tish 
maydonini kamaytirish, bir xil asosiy bo‘lmagan zaryad tashuvchilarning xayot 
vaqti va baza qalinligi o‘ta muhim bo‘lishi mumkin, shundanki, agar diod impuls 
shemada qayta ulagich sifatida ishlasa. Qayta ulagich ikki xolatga ega: ochiq va 
yopiq. Ideal holatda qayta ulagich ochiq bo‘lganida qarshiligi nolga teng, 
qarshiligi cheksiz katta bo‘lishi 
– yopiq bo‘lganida va bir onda bir holatdan ikkinchi holatga o‘tishi lozim. 
Amalda yuqori chastotali diodni yopiq holatidan ochiq holatiga va teskarisi qayta 
ulashlarda turg‘un (statsionar) holat bir muncha vaqtdan keyin o‘rnatiladi, uni 
qayta ulash vaqti deb ataladi va diodning inersion xususiyatlarini ta’riflaydi. Tez 

---

2 
qayta ulaganda inersion xususiyatlari bo‘lishi qayta ulanadigan impulslar 
shaklini buzulishiga olib keladi. Impulsli diodlarni tayyorlashda dastlabki yarim 
o‘tkazgichga rekombinatsiyani (Au, Cu, Ni) unumli markazi bo‘lgan elementlar 
kiritiladi, bu esa og‘irligi bir xil bo‘lmagan zaryad tashuvchilarni hayot vaqtini 
kamaytiradi. P-xududini (bazasini) qalinligi Np teshiklarni chopish diffuzion 
uzunligi miqdoriga qaraganda kam miqdorigacha kamayadi. Bu bir vaqtda 
og‘irligi bir xil bo‘lmagan tashuvchilar hayot vaqtini va baza qarshiligini
kamaytiradi. Yuqori chastotali diodlar konstruksiyasi bo‘yicha nuqtaviy 
konstruksiya ko‘rinishida yoki juda kichik maydonli o‘tish yupqa konstruksiyada 
bajariladi.