Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Mulohazaning simvolik ifodalanishi:
S – P
(tasdiq mulohaza),
S – P emas
(inkor mulohaza) 
Mulohazalar tuzilishiga koʻra oddiy va murakkab boʻladi.
Oddiy mulohaza tarkibidan yana bir mulohazani ajratib 
boʻlmaydigan mulohazadir yoki bir subyekt va bir predikatdan tashkil 
topgan mulohazadir.
Tarkibidan ikki yoki undan ortiq mulohazani ajratish mumkin 
boʻlgan mulohaza murakkab mulohaza deyiladi.
Masalan, 
―Mantiq ilmini 
oʻrganish toʻgʻri fikrlash madaniyatini shakllantiradi‖, 
degan fikr oddiy 
mulohazani ifodalaydi. 
―Mantiq ilmi tafakkur shakllari va qonunlarini 
oʻrganadi‖
- bu murakkab mulohazadir.

---

390 
Oddiy mulohazalar ikki tamoyilga, ya’ni miqdori va sifatiga koʻra 
tasniflanadi
. 
1- tamoyil
. 
Miqdoriga koʻra oddiy mulohazalar yakka, 
umumiy va juz’iy boʻladi.
YAkka mulohazalarda birorta belgining bir predmetga xosligi yoki xos 
emasligi haqida fikr bildiriladi. Ma‘lum ma‘noda yakka mulohazalarni 
umumiy mulohazalar bilan tenglashtirish mumkin. CHunki har ikki 
mulohazada ham toʻplamdagi predmetlarning har biriga nimadir taalluqli 
yoki taalluqli emas, deb koʻrsatiladi. YAkka mulohazalarda esa bu toʻplam 
birgina predmetdan iborat boʻladi. Masalan: 
―Oʻzbekiston Respublikasi 
mustaqil davlatdir‖, ―Ahmedov tarixchi emas‖. 
Umumiy mulohazalarda birorta belgining yakka predmetlar sinfining 
hammasiga yoki undagi har bir predmetga taalluqli yoki taalluqli emasligi 
haqida fikr bayon qilinadi. Masalan, 
―Har bir inson baxtli boʻlishni 
xohlaydi‖ va ―Hech bir aqlli odam vaqtini behuda sarflamaydi‖.
Umumiy mulohazalar biron-bir konkret holatning mavjudligini 
shartlamaydi, juz‘iy mulohazalar esa shartlaydi, chunki ularda predmetlar 
sinfining bir qismi haqida fikr bildiriladi. Masalan, 
―Ba‘zi yoshlar 
tadbirkordir‖
. ―Koʻpchilik‖,‖ozchilik‖,‖bir qismi‖ kabi soʻzlar ham miqdoriy 
koʻrsatkich sifatida juz‘iy mulohazalarda qoʻllaniladi.
Oddiy mulohazalarni tasniflashning