С. С. Қосимов ахборот технологиялари ўзбекистон Республикасининг

Тизим дастурлари
Шахсий компьютер
операцион системаси
Тармок операцион
системаси
Маинфреим операцион
системаси
Амалий дастурлар
Матн билан ишлаш,
электрон жадвал,
маълумотлар базаси,
графика
Электрон почта, гурух
режаси, бўлинган иш
Кадрлар 
бўлими,
бухгалтерия
дастурлари
2.2 ж адти Дастурланинг тури на таъсир доираси
Компьютер 
қурилмаларини 
бошкариш 
тизим 
дастурларининг энг муҳим амалларидан бири хисобланади. 
О перацион 
ти зи м
компьютер 
курилмаларининг 
бошқариладиган 
компьютер 
дастурлари 
мажмуидир.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Операцион
тизими компьютер
курилмаларининг
бошкарадиган
компьютер
дастурлари
мажмуидир.
Кернел (Kernel) 
операцион тизимни 
юраги бўлиб, ундаги 
компонентларни 
боглайди ва бошқа 
дастурларнинг 
фаолиятини 
бошкаради.
Операцион тизим компьютер ва амалий дастурлар орасидаги 
интерфейс ҳисобланади. Операцион тизим ҳар хил амаллар 
бажаради:
• 
компьютер курилмаларини ишга туширади;
• 
фойдаланувчи интерфейсини такдим этади;
• 
қурилмалардан 
мустақиллик 
даражасини 
таъминлайди;
• 
хотирани бошқаради;
• 
бажарилаётган дастурларни бошқаради; 
тармок билан ишлашни таъминлайди;
тизим ресурсларини такдим этишни бошкаради; 
файлларни бошкаради;
Кернел 
(Kernel) операцион тизимни юраги бўлиб, 
ундаги компонентларни боглайди ва бошқа дастурларнинг 
фаолиятини бошқаради.
Амалий
Операцион
дастурлар
<
-----►
тизим ва
тизим
дастурлари
2.3 рш м
. 
Опсращиш т т и м
 в
ч чиним дастурларининг роли
Маълумотларни 
саклаш. 
Маълумотлар 
компьютер 
курилмалари 
ва 
дастурлари 
манипуляцияси 
ва 
коммуникацияларда узатилиш учун айнан бир шаклда 
ифодаланиши 
зарур. 
Маълумотларнинг 
икки 
турдаги 
ифодасини ажратишимиз мумкин: физик ифодаси ва мантикий 
ифодаси.
Маълумотларнинг 
мантикий 
ифодаси. 
Тизим 
дастурлари ва амалий дастурлар маълумотларнинг мантикий 
ифодаси билан ишлайди. Операцион тизим нуқтаи назаридан 
маълумотлар файллар, файллар тури ва папкалар шаклида 
ифодаланган. Маълумотлар базаси бошкарув тизимининг 
нуқтаи назаридан маълумотлар базаси, жадвал ва катор 
оркали ифодаланган.
Маълумотлар 
одатда 
операцион 
тизимнинг 
ёки 
маълумотлар 
базаси 
бошкарув 
тизимининг 
мантикий 
маълумотлар 
тузилмаси шаклида сақланади. Ҳар кандай 
маълумотлар тузилмаси маълумотлар элементидан иборат. 
Маълумотлар элементи маълумотларнинг ўзидан, яъни 
тузилмаси қийматларидан иборат. Ҳар кандай маълумот типга 
эга.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

г-
Маълумотлар
тузилмаси
I Маълумотлар 
1 элементи
Маълумот
2.4 - раем . Маълумотлар мантиқий ифодаси
Мисол
Маълумотлар мантикий ифодасининг мисоли реляцион 
маълумотлар базаси бўлади. Жадвал реляцион маълумотлар 
базасининг маълумотлар структураси ҳисобланади. Ҳар 
бир жадвал маълумотлар элеменглари бўлмиш қаторлардан 
иборат ва х,ар бир катор маълумотлар бўлмиш устунлардан 
иборат. Ҳар бир кагор идентификация кийматига эга ва бу 
устун жадвалнинг асосий калиги аталади. Бошка устунлар 
бошка жадвалларни улайдиган ташки калит вазифасини 
бажариши мумкин.
2.3- жадвал