A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

 
Nazorat savollari: 
 
1.
Mashinaning tanlash ko‗rsatgichlariga nimalar kiradi? Ularning mohiyatini 
tushuntiring. 
2.
To‗g‗ri tanlangan mashina va traktorlar qanday imkoniyatlarni yaratadi? 
3.
Mashinalarning foydalanish xususiyatlarini belgilovchi ko‗rsatgichlarini 
ayting.
4.
Texnikalardan foydalanish sharoitining ko‗rsatgichlariga nimalar kiradi? 
5.
Maxsus traktorlarni tanlashda e‘tiborga olinadigan qanday ko‗rsatgichlarni 
bilasiz?
6.
Tanlangan traktorlarga quyiladigan talablarni ayting. 
7.
Qishloq xo‗jaligi texnikalarining ergonomik ko‗rsatgichlarini ayting.
8.
Ergonomik tizim kafolatini ta‘minlovchi muvofiqliklarni ayting.
9.
Traktor kabinasida haydovchiga qanday qulayliklar yaratilishi kerak? 
10.
Agregatlarni masofadan turib boshqarish deganda nimani tushunasiz?
Uning rivojlantirish istiqbollarini ayting.
 
 
14-§. Texnologik jarayonlarni bajarishda
agregatlardan foydalanish sarf-harajatlari
 
 
 

 
 
 
 
Tayanch iboralar: 
mehnat, energiya, yoqilg‟i va moy sarflari, 
pul mablag‟laridan foydalanish ko‟rsatkichlari, bevosita va keltirilgan 
pul harajatlari, solishtirma va keltirilgan foydalanish sarflari, 
mashinalarni tanlash imkoniyatlari va ko‟rsatkichlari, ergonomic 
ko‟rsatkichlari, texnikalarni boshqarish vositalari, masofadan turib 
boshqarish usullsri va istiqbollari

---

82 
14.1-§. Mexanizatsiyalashtirilgan ishlarni bajarishda mehnat sarfi 
 
Mehnat sarfini
tejash 
mashina-traktor 
agregatlaridan 
foydalanishda 
mexanizatsiyalashtirish 
vositalarining 
iqtisodiy 
samaradorligini 
muhim 
ko‗rsatkichlaridan biri hisoblanadi.
Ish hajmi birligiga sarflanadigan mehnat sarfi mashina-traktor agregatlaridan 
foydalanishda mustaqil va juda muhim iqtisodiy ko‗rsatkichdir. Bunday ko‗rsatkich 
pul mablag‗larining bevosita va keltirilgan sarflari kompleks ko‗rsatkichini to‗ldiradi. 
Mehnat sarfi bajarilgan ish birligiga kishi-soatda (kishi-soat/ga, kishi-
soat/tonna) o‗lchanadi. Agregatga bevosita xizmat ko‗rsatuvchilarning mehnat sarfi 
(Z
m.be
) - bevosita mehnat sarfi deb ataladi. 
Agregatga bevosita xizmat ko‗rsatuvchilar (operatorlar va tirkovchi ishchilar) 
soni m
op
, yordamchi ishchilar soni m
yord
deb belgilasak, u holda mehnat sarfi 
quyidagicha ifodalanadi, kishi-soat/ga: 
bevosita sarflar 
s
op
бе
м
W
m
З

.
va umumiy mehnat sarfi: 
s
yor
op
be
m
W
m
m
З


.
buerda 
W
s
- agregatning soatlik ish unumi, ga/soat;