R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

 “Pedagogika fani metodologiyasi 
-pedagogik nazariya asoslari va 
tuzilmasi haqidagi bilimlar tizimini, pedagogik hodisa va jarayonlarni tadqiq 
qilishning yondashuvlarini, pedagogik voqyelikni haqqoniy ifoda etadigan 
axborotlarni olish usullarini, shuningdek, bu bilimlar tizimini qo‘lga kiritish 
bo‘yicha faoliyat tizimini mujassamlashtiradi”
12
,-deydi G. I. Saransev. Demak, 
bunda ilmiy bilishning ikki jihati – bilimlar tizimi va ilmiy-tadqiqiy faoliyat 
muhim ahamiyat kasb etadi. Yoki ikki faoliyat turi – metodologik tadqiqot va 
metodologik ta'minot hisobga olinyapti. Agar birinchisining vazifasi pedagogika 
fanlari rivojining qonuniyatlari va yo‘nalishlarini, pedagogik tadqiqotlarning sifat 
va samaradorligini oshirish tamoyillarini, ularning tushunchalari tarkibini 
aniqlashtirsa, ikkinchisi – metodologik bilimlardan tadqiqot dasturlarini 
asoslashda va sifatini baholashda foydalanishni anglatadigik muammolarning 
umumnazariy savollar yechimiga qaratiladi 
 
O‘
zbek olimi, faylasuf S. Shermuhamedov fikricha: “
metodologiya 
– 
(yunoncha-metodlar haqida ta'limot) ijodiy jarayon sifatida ilmiy bilish yo‘llari 
11
Н.Саидаҳмедов. Педагогика фани методологияси хусусида. // Халқ таълими, 2000 йил 1-сони, 34-37-
бетлар. 
12
Г.И. Саранцев. Метод обучения как категория методики преподования// Педагогика, 2008 г., №1, с. 28-
34. 

---

31 
va vositalarining, ilmiy tadqiqot qonuniyatlarining, ularni taqqoslash va 
tizimlashtirish zamirida yuzaga kelgan
13
”.. Demak, metodologiya ilmiy bilish 
faoliyatining mohiyatini, yo‘llari va vositalarining nazariy muammolarini, 
shuningdek, ijtimoiy jarayon sifatida ilmiy tadqiqot qonuniyatlarini o‘rganadi. 
Aniq fanlar metodologiyasi umumiy metodologiyaga tayangan holda: 
-birinchidan
, uning talablarini muayyan fan ob'ekti tashkil etadigan hodisa va 
jarayonlarni o‘rganishga tatbiq etadi; -
ikkinchidan
, o‘zida bilishning aniq ilmiy 
metodlari haqidagi nazariyani o‘rganilatyogan hodisa va jarayon
qonuniyatlarining o‘ziga xos jihatlari bilan bog‘liq holda mujassamlashtiradi. 
Bu 
boradagi 
karashlar, 
nazariyalar 
va 
adabiyotlar 
taxlili, 
yondashuvlarga tayangan xolda pedagogika fani metodologiyasini quyidagicha 
ta'riflashga imkon beradi: