Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

89 
Quyida eng ko’p qo’llaniladigan arxitekturaviy andozalarni keltiramiz 
 
Veb ilova arxitekturasida MVC andozasidan foydalanish 
 
 
 
Qatlamli arxitektura 
 
 
 

---

IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI 
90 
Jihojlangan arxitektura 
 
 
Klient - Server arxitekturasi 
 
 
Quvur and filter arxitekturasi 
Ruhiy kasallikka chalingan bemorlar sog’ligini saqlash tizimi dasturiy ta’minotini 

---

IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI 
91 
yaratishda quyidagi arxitekturani qo’llanilishini ko’rsatib beramiz. 
Qatlamli arxitektura 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
“Software Engineering”, by Ian Sommerville, 2015 
2.
Bass, L., Clements, P. and Kazman, R. (2003). Software Architecture in 
Practice, 2nd ed. Boston: Addison-Wesley. 
3.
 
http://www.SoftwareEngineering-9.com
 
4.
 
http://www.pearsonhighered.com/sommerville
 

---

IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI 
92 
5 - amaliy mashg’ulot. Dasturiy ta’minot dizayni va amaliy ko’rinishi. 
Ishdan maqsad:
Dasturiy ta’minot uchun dizayn na’munalar ishlab chiqish va 
uning amaliy ko’rinishini yaratish. 
Dasturiy ta’minotlar uchun ma’lum bir dizayn na’munalari mavjudki, ular 
ustida bir necha bosqichli amallarni bajargandan so’ng ushbu na’munani tizim 
uchun qo’llash mumkin bo’ladi. Dizayn na’muna bir vaqtning o’zida qo’yilgan 
muammoning tavsifi va uning yechimi uchun mohiyatini tashkil etadi. 
Siz dizaynni ishlab chiqishda UML dan foydalansangiz, siz odatda ikki xil 
turdagi dizayn modellarni ishlab chiqasiz: 
1.
Strukturaviy modellar, Obyekt sinflari va ularning munosabatlaridan 
foydalanib tizimning statik strukturasi tasvirlanadi.
2.
Dinamik modellar, tizimning dinamik strukturasini tasvirlaydi va tizim 
obyektlari orasidagi munosabatni ko’rsatasdi. 
Dasturiy injiniring tizimning dastlabki talablaridan tortib tizimni ishlab chiqib 
amaliyotga qo’llashgacha bo’lgan barcha faoliyatlarni o’z ichiga oladi. Bu 
jarayonning eng kritik bosqichi albatta tizimni amaliy ko’rinishidir. Ya’ni siz 
dasturiy ta’minotning ishlatib bo’ladigan talqinini ishlab chiqish. Amaliy ko’rinish 
yuqori yoki past darajali dasturlash tillarida amalga oshirilishi mumkin. Dasturiy 
injiringda amaliy ko’rinish uchun muhim bo’lgan jihatlarni keltiramiz: 
1.
Reuse
Ko’pgina 
zamonaviy 
dasturiy 
ta’minotlar 
mavjud 
komponentalar yoki tizimlardan qayta foydalanish orqali quriladi. Siz 
dasturiy ta’minot ishlab chiqayotganda imkon qadar mavjud kodlardan 
foydalanishingiz lozim. 
2.
Configuration management
Ishlab chiqish jarayonida har bir dasturiy 
ta’minot komponentasi bir necha xil talqinda yaratiladi. Agar siz 
sozlamalarni boshqarish tizimida ushbu talqinlarni yozib bormasangiz 
tizimda xato talqindagi komponentalardan foydalanishingiz mumkin. 
3.
Host-target development 
Dasturiy mahsulot ishga tushiriladigan 
kompyuter bilan dastur ishlab chiqarilgan komptuer bir xilda 
bo’lmaydi. Shu sababdan tizimni turli xildagi kompyuterda ishlashini 
ham hisobga olish lozim.