Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

 
Ishdan maqsad:
Dasturiy ta’minotni testlash va testlash bosqichlarini 
o’rganish. 
Testlash, dasturiy ta’minotni foydalanishga qo’yishdan oldin dastur 
nuqsonlarini topish va ularni to’g’irlashga mo’ljallangan dasturlarni ko’rsatishga 
mo’ljallangan. Siz dasturiy ta’minotni testlagan chog’ingizda, sun’iy 
ma’lumotlardan foydalanib dasturni ishga tushirasiz. Siz dasturni testlash 
natijalarini xatolarga, anomaliya(normal holatdan chetlashish)ga yoki dasturning 
nofunksional sifatlari haqida ma’lumotga tekshirasiz. 
Testlash jarayonida ikkita alohida maqsadlar mavjud: 
1.
Ishlab chiqaruvchi va buyurtmachiga ularning dasturiy ta’minoti talablari 
bajarilayotganini namoyish etish. Buyurtma qilingan dasturiy ta’minot uchun
hujjatdagi talablarning har biri uchun kamida bitta testlash bo’lishi lozim. 
Umumiy dasturiy ta’minot mahsulotlari uchun esa, tizimning barcha 
funksiyalari uchun, shuningdek, tayyor mahsulotda ishlatiladigan funksiyalar 
aralashmasi uchun testlashlar bo’lishi kerak. 
2.
Dasturiy ta’minot noto’g’ri, ishonarsiz yoki spetsifikatsiyalarga mos 
kelmagan hollarni aniqlash. Ular dasturiy ta’minotning nuqsonlari 
hisoblanadi. Nuqsonlarni testlash keraksiz tizimlarning nuqsonlariga barham 
berish bilan bog’liq, masalan, tizimning to’xtab qolishi, boshqa tizimlar bilan 
keraksiz bo’g’lanishi, ma’lumotlarning noto’g’ri hisoblanishi va buzilishi. 
 
Dasturiy ta’minotning testlash jarayoni modeli 
 
Odatda tijorat dasturiy ta’minot tizimi quyidagi uchta testlash bosqichidan 
o’tishi kerak: 
1.
Development testing
, tizim ishlab chiqarilayotgan paytda testlanadi. Tizim 
dizaynerlari va dasturchilari tomonidan testlanadi. 

---

IV. AMALIY MASHG’ULOT MATERIALLARI 
97 
2.
Release testing
, tizim foydalanuvchilarga taqdim etilishidan oldin to’liq tizim 
testlovchi guruh tomonidan testlanadi. 
3.
User testing
, foydalanuvchilar o’zining muhitida tizimni testlaydi.
Amaliyotda testlash ikki usul - avtomatik va qo’lda tekshirishning birgalikda 
qo’llanishi orqali amalga oshiriladi. Qo’lda tekshirish jarayonida testlovchilar 
dasturni bir necha testlovchi ma’lumotlarni kiritgan holda ishga tushirib hosil 
bo’lgan natijalarni kutilgan natijalar bilan solishtiradi. Ular testlash jarayoni 
mobaynida vujudga kelgan farqlar va xatolarni yozib olib dasturiy ta’minotni ishlab 
chiqaruvchiga yetkazadilar. Avtomatik testlash jarayoni esa dasturiy ta’minotni 
ishlab chiqish davomida bir necha marta ma’lum bir testlovchi tizim tomonidan 
amalga oshirilib boriladi. Teslashning avtomatik uslubi qo’lda olib boriladigan 
testlashdan tezroq va unumliroqdir, ayniqsa, testlash natijasida vujudga kelgan 
xatoliklarni tuzatishdan hosil bo’lishi mumkin bo’lgan yangi nosozliklarni tekshirish 
kerak bo’lganda, ya’ni qayta teslash jarayonida avtomatik testlash usuli foydaliroq 
hisoblanadi.
Endi tijorat dasturiy ta’minotlarining testlash bosqichlariga batafsil to’xtalib 
o’tamiz: