Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

1-расм. Ўзбекистон Республикаси ялпи ички маҳсулот таркиби таҳлили (2000 
йил нархларида млрд. сўм).
22
 
Тадбиркорлар ва инвесторни давлат томонидан рағбатлантириш учун 
уларга кўплаб солиқ имтиёзлари берилди, лекин солиқ савкасининг тушиши 
солиқ базасиннинг кенгайишига олиб келди, натижада мамлакат 
маҳсулотларга солинадиган соф солиқлар ва экпорт-импорт операциялар 
ҳажми 2000
йилга нисбаттан 2012 йилда 2.4 баробарга ошди. Бундай 
натижалар мамлакат иқтисодиёти барқарор иқтисодий ўсиш тенденцияларда 
ўсаётганлигидан далолат беради. 
Мамлакат келажакда барқарор ўсиш натижаларни бериши учун 
иқтисодиёт тармоқларни ЯИМдаги улуши, уларни ўзгариш тенденцияларини 
таҳлил қилиш муҳим ҳамият касб этади. 
2-расмдан кўриниб турибдики саноат маҳсулотлари ЯИМнинг 2000 
йилда 14,2 %ни ташкил этган бўлса, 2012 йилда бу кўрсаткич қариб 24 %ни 
ташкил 
этмоқда, 
бу 
мамлакатимизда 
саноат 
дастурини 
амалга 
оширилаётганлигидан далолат беради. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари 
ҳажми йилдан йилга кўпайиб борсада ЯИМдаги улуши 2000 йилда 30 % дан 
22
Манба: 
www.stat.uz
 маълумотлари асисосида муаллиф томонидан ишлаб чиқилган.
0,0
2000,0
4000,0
6000,0
8000,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Маҳсулотларга солинадиган соф солиқлар ва экспорт-импорт операциялари млрд. сўм 
Бошқалар млрд. сўм 
Савдо млрд. сўм 
Транспорт ва алоқа млрд. сўм 
Қурилиш млрд. сўм 
Қишлоқ хўжалиги млрд. сўм 
Саноат маҳсулотлари млрд. сўм 

---

54 
ортиқ бўлса, 2012 йилда қариб 17,5 %га етган. Бу республика ЯИМ 
ҳажмининг кўпайиши қишлоқ хўжалиги маҳсулотларига боғлиқ бўлиб 
қолмаганлигини англатади. ЯИМ ўсишига асосан транспорт алоқалари, 
касаначилик, оилавий тадбиркорлик, кичик бизнес, хизматлар ва бошқа 
иқтисодиёт тармоқлари риожланиши ва ЯИМдаги улумининг ортиши 
нитижасида эришилмоқда. Маҳсулотларга солинадиган соф солиқлар ва 
экспорт-импорт операцияларидан тушум ҳажми ортгани билан, унинг 
ЯИМдаги улуши 2000 йилда 12,5%дан ортиқ бўлса, 2012 йида бу кўрсаткич 
7,7 %ни ташкил этмоқда.