R. I. Toshmuhamedov

(kladoniya fimbriata, klodoniya, xlorofga yoki boshqa shimolda o'sadigan lishay­
niklar).
32-rasm. Lishayniklar:
1 -yopishqoq lishayniklar; 2 - bargsimon lishayniklar; 3 - butasimon lishayniklar.
4. Mikroskop ostida lishayniklar tallomining anatomik tuzilishini o'rganish.
Ish tartibi
Lishayniklar morfologik tuzilishiga ko'ra, asosan, yopishqoq, bargsimon va
butasiman lishayniklarga bo'linadi. Ular tanasi tallom deb ataladi.
Keng tarqalgan toshxina, itxina kabi sodda tuzilgan yopishqoq lishaynik turlari-
ning tuzilishi o'rganiladi.
Adirlarda, tog'larda va archazorlar ostidagi moxlarda o'sadigan piltigera singari
bargsimon lishayniklaming plastinka shaklidagi tallomi, ostidan chiqqan ingichka
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

rizoidsimon o'simtasi bilan substratga birikkanligi aniqlanadi.
Berilgan tayyor gerbariylar yordamida butasimon lishayniklaming turli vakillari
tuzilishi bilan tanishib chiqish uchun bizda tog'larda uchraydigan klodoniya fimb-
riata, klodoni xlorofea, shimolda o'sadigan bug'u lishaynigi, daraxtlaming shox-
larini o'rab olib pastga osilgan holda shimoliy o'rmonlarda o'suvchi yolli lishaynik
usnea barbata va boshqa turlari bilan tanishib, rasmlari chizib olinadi.
Mikroskop ostida lishaynik tallomining anatomik tuzilishini o'rganish. Lishay­
niklaming uzuq tarixiy taraqqiyoti natijasida zamburug'lar bilan suvo'tlarining
simbioz yashashidan hosil bo'lgan organizm ekanligi ulaming tuzilishida ham aks
etganligi aniqlanadi. Lishayniklar anatomik tuzilishi hamda suvo'tlarining zambu­
rug' to'qimasida joylashganiga qarab ikki guruhga: gomeomer va geteromer lishay-
niklarga bo'linadi.
Gomeomer lishayniklar guruhiga g'oyat sodda tuzilgan, toshli yerlarda,