Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

 
6.3.3. Радиоканаллар 
Радиоканал бўйича алоқа магистралларни (радиорелели линияларни) 
қуриш, локал тармоқларни яратиш ва олисдаги абонентларни ҳар турлардаги 
тармоқларга ва магистралларга уланиши учун ишлатилади (6.10-расмга 
қаранг). 
6.10-расм. Радиоканал антенналари. 
Радиоканалларнинг бир неча турлари ва мос равишда алоқанинг бир 
неча 
радиоалоқа, 
микротўлқинли 
диапазондаги 
алоқа, 
инфрақизил 
диапазондаги алоқа турлари мавжуд. Симсиз тармоқлар кабеелли тармоқлар 
ишламайдиган жойларда ишлайди. 
Радиоалоқада 
маълумотларни қайта узатиш радиочастоталарда 
амалга оширилади, узоқлик бўйича чеклашларга эга эмас, локал 
тармоқларникатта масофаларда уланиши учун ишлатилади. Юқори нархга 
эга, давлат томонидан ростланишида, электрон ва атмосфера таъсирларига 
жуда сезгир, қўлга киритишга учрайди, маъқул хавфсизлик даражасини 
таъминлаш учун узатишда шифрлашни талаб қилади. 
Ер усти ва йўлдошли алоқа радиоканаллари 
радиотўлқинлар 
узаткичи ва қабуллагичи ёрдамида ташкил этилади. Ҳам ишлатиладиган 
частоталар 
дипазони, 
ҳам 
каналнинг 
узоқ 
масофалилиги 
бўйича 
фарқланадиган кўп сонли ҳар хил радиоканаллар турлари мавжуд. 
Амплитудавий модуляция (АМ — Amplitude Modulation) диапазонлари 
дейиладиган қисқа, ўрта ва узун тўлқинлар (ҚТ, ЎТ ва УТ) диапазонлари 
уларда ишлатиладиган сигнални модуляциялаш тури бўйича узоқ масофали 
алоқани, лекин унча катта бўлмаган маълумотларни узатиш тезлигида 
таъминлайди. Каттароқ тезликли каналлар частотавий модуляцияли (FM — 
Frequency Modulation) ультрақисқа тўлқинлар дипазонидаги ва ўта юқори 
частоталар (ЎЮЧ ёки microwaves) дипазонидаги каналлар ҳисобланади. 
ЎЮЧ дипазонида (4ГГцдан юқори) сигналлар Ернинг ионосферасидан 

---

60 
қайтмайди ва барқарор алоқа учун узаткич ва қабуллагич орасида тўғри 
кўриниш талаб қилинади. Шунинг учун бу шартни бажарилишини 
таъминлайдиган йўлдошли каналлар ёки радиорелели каналлар бундай 
частоталарни ишлатади. Барча радиоалоқа тизимлари маълумотларни 
радиодиапазон 
электромагнит 
тўлқинлари 
орқали 
узатади. 
Лекин 
радиодиапазон электромагнит тўлқинлар спектрининг фақат қисмини 
эгаллайди.