B. T. Toshmuhamedov

Mineral chizig‘ining rangi 
(mayin kukun holidagi mineralning 
rangi). Bunday kukun tekshirilayotgan m ineral bilan biskvit 
(chinni, sirlanm agan) taxtachaga chizib osonlikcha olinishi 
mumkin. Chinnidagi mineral kukuni o ‘ziga xos muayyan chiziq- 
iz shaklida hosil qilinadi. Ko‘pincha mineralning rangi chizig‘ining 
rangi bilan bir xil bo‘ladi. Masalan, kinovaming o ‘zi ham , chizig‘i 
(kukuni) ham qizil, magnetitniki qora, lazuritniki ko‘k va hokazo. 
Masalan, gem atitning rangi kulrang yoki qora, chizig‘i esa qizil, 
piritniki jez-sariq, chizig‘i esa qoradir.
Shaffofyoki yarimshaffof minerallarning chizig‘i rangsiz (oq) 
yoki och rangda bo‘ladi.
Amalda minerallar rangi turm ushda yaxshi tanish bo‘lgan 
narsalarning rangiga solishtirish bilan aniqlanadi, masalan, sutdek 
oq, somondek sariq va hokazo.
Metall kabi yaltiraydigan m inerallarning rangini aniqlash 
uchun shu mineral nomiga tegishli tusdagi metallning nomi 
qo‘shib aytiladi: qalaydek oq, qo‘rg‘oshindek kulrang, jezdek sariq, 
misdek qizil va hokazo.
70
14-rasm. 
Pirit.

---

S o lish tir m a o g ‘irligi 
— m in e ra lla rn i a n iq la sh d a k atta 
ahamiyatga ega bo‘lgan belgidir. Minerallarning solishtirma og‘irligi 
1 dan kichik qiymatdan (tabiiy gazlar, suyuq bitum ) 2,3 oralig'ida 
o ‘zgaradi. Mendeleyev davriy jadvalida joylashgan yengil metal- 
larning tabiiy oksidlari va tuzlarining solishtirm a og‘irligi 1 dan
3,5 gachadir.
мят
15-rasm. 
Kalsit.
Minerallarning solishtirma o g ‘ir!igi
8-jadva!
G u r u h la r
M in e r a lla r
S o lis h tir m a o g 'ir lik
Y e n g il ( 2 ,5 g a c h a )
N e f t , s m o la , k o 'm ir ,
o ltin g u g u rt, g ip s, o s h tu zi