qamrab olinmagan iste’molchilar bilan hisob-kitob joriy oyda tabiiy
gazni iste’mol qilish m e ’yorlaridan kelib chiqib va keyingi oyda
haqiqatda iste’mol qilingan hajmga aniqlik kiritgan holda amalga
oshiriladi. Bunda k o ‘rsatkichlarga aniqlik kiritilgandan so ‘ng
haqiqatda iste’mol qilingan gaz uchun
qayta hisob-kitob am alga
oshiriladi.
Tabiiy gaz iste ’molini hisobga olish va nazorat qilishning
avtom atlashtirilgan tizim iga (TGHNAT) ulangan va belgilangan
m e’yorlar asosida hisob-kitob qilinadigan iste’molchilarga hisob-
kitob oyida yetkazib berilgan tabiiy gaz hajmi billing tizimi orqali
avtomatlashtirilgan rejimda aniqlanadi.
Billing tizimiga kiritilgan ko‘rsatkichlar asosida gaz ta’minoti
tashkiloti yetkazib berilgan tabiiy gaz hajm ini,
debitorlik va
kreditorlik qarzdorlik bo‘yicha ishonchli hisobni amalga oshirish
uchun har bir iste’m olchining shaxsiy hisob raqam lari b o ‘yicha
yakuniy hisob-kitobni amalga oshiradi.
Iste’molchining telefon raqami mavjud b o ‘lgan taqdirda, gaz
ta’minoti tashkiloti iste’molchilarni tabiiy gaz uchun to ‘lovni amalga
oshirish zarurligi haqida avtomatik rejimda (ovozli qo‘ng‘iroq yoki
SMS) xabardor qilishni ta’minlaydi.
Iste’molchi oy tugaganidan so‘ng 10 kun mobaynida iste’mol
qilingan gaz hajm i uchun tabiiy gaz iste’molini hisobga olish
priborlari ko‘rsatkichlari yoki belgilangan m e’yorlar asosida to ‘lovni
amalga oshiradi.
Yuqorida k o ‘rsatib o ‘tilgan muddatda iste’mol qilingan tabiiy
gaz haqi o ‘z vaqtida to ‘Ianmagan taqdirda, iste’molchi gaz ta ’minoti
tashkilotigaqonun hujjatlarida belgilangan miqdorda ja rim a to ‘laydi.
Iste’mol qilingan tabiiy gaz b o ‘yicha qarzdorlik m avjud
bo‘lganda maishiy iste’molchiga tegishli bo‘lgan turar joydapropiska
qilingan voyaga yetgan jism oniy shaxslar qarzdorlikni to ‘lash
bo‘yicha javobgar bo‘ladilar. Voyaga
yetgan jism oniy shaxsning
javobgarligi u m aishiy iste’molchiga tegishli bo‘lgan turar joyga
65
propiska qilingan vaqtdan boshlab vujudga keladi va propiskadan
chiqarilgan vaqtgacha amal qiladi.
Iste’mol qilingan tabiiy gaz uchun to ‘lov bank muassasalari va
kommunal to ‘lovlarni qabul qilish kassalari, shuningdek,
elektron
to ‘lovlar orqali yoki bevosita naqd bo‘lmagan shaklda to'lov qabul
qilish im koniyatiga ega bo ‘lgan gaz ta ’minoti tashkiloti xodimi
orqali amalga oshirilishi mumkin.
Gaz ta ’minoti tashkiloti yetkazib berilgan tabiiy gaz uchun
qarzdor bo‘lgan iste’molchilar ro ‘yxatini olgan kunning ertasidan
kechiktirmay, iste’molchilami qarzni besh kun ichida uzish lozimligi
haqida xabardor qilishni ta ’minlaydi.
Byuro iste’molchilar xabardor qilingan vaqtdan boshlab besh
kun m uddat o ‘tgandan so ‘ng, qarzdorlikni
qonun hujjatlarida
belgilangan tartibda majburiy undirish, shu jumladan, kelib chiqqan
qarzdorlikni bazaviy hisoblash miqdorining ikki baravaridan k o ‘p
b o ‘lmagan miqdorda ushbu iste’molchilarning plastik kartalariga
xizm at ko‘rsatiladigan bank hisob varaqlaridan so‘zsiz har oyda
chiqarish, shuningdek, iste’molchilarni gaz tarm oqlaridan uzish
choralarini ko‘radi.
Iste’molchilarni debitor qarzdorlik uchun gaz tarm oqlaridan
uzish va ularni qaytadan ulash qonun hujjatlarida belgilangan
tartibda amalga oshiriladi.
Q ayta ulanishda iste’m olchidan to ‘lov kuni amalda b o ‘lgan
bazaviy hisoblash m iqdorining ikki baravari m iqdorida haq
undiriladi. Tabiiy gaz iste’molni hisobga olish va nazorat qilishning
av to m atlash tirilgan tizim larig a ulangan is te ’m olchilarni gaz
tarmoqlariga qayta ulanishi uchun haq undirilmaydi.
Gaz ta ’minot tashkilotlari m a’lumotlar
bazasida belgilangan
tariflar o ‘zgarishi (ortishi) vaqtiga qadar iste’molchi amalga oshirgan
to'lovlar haqidagi hisobga olinmagan hujjatlar aniqlangan taqdirda,
ushbu iste’molchi b o ‘yicha hisob-kitob (qayta hisob-kitob) to ‘lov
vaqti (sanasi) am alda b o ‘lgan tariflar asosida am alga oshirilib,
66
keyinchalik billing tizimidagi shaxsiy hisob raqami ko‘rsatkichlariga
tuzatish kiritiladi.
Foydalanilgan tabiiy gaz uchun to ‘lov summasi tabiiy gaz
iste’molini hisobga olish priborlaridan ko‘rsatgichlarni olish vaqtida
amal qilingan tariflar asosida hisoblanadi. Tariflar o ‘zgarganda,
avval hisoblangan summa b o ‘yicha tariflar o ‘zgarishiga qadar
to ‘lov amalga oshirilmagan b o isa , qayta hisob-kitob qilinmaydigan
qarzdorlik vujudga kelgan deb tan olinadi.
Tariflar o ‘zgargan hollarda tabiiy
gaz hajmi uchun avans
tariqasida to ‘lovni am alga oshirgan iste’molchi ikki oydan ortiq
b o ‘lmagan muddatga q o ‘shimcha to ‘lovlarni am alga oshirishdan
ozod qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
