Bap new indd

Qozǵalıstıń barısında deneniń tezligi ózgerse, onda bunday 
qozǵalıs teń ólshewli emes qozǵalıs dep ataladı.
31-súwrette súwretlengen hawa reńli formanıń beti basıp ótilgen
s
=
35 km 
joldıń san mánisine teń. Joqarıdaǵı mısalda avtomobildiń ózgermeytuǵın 
tezligi emes, al ortasha tezligi haqqında aytıw múmkin. Bul jaǵdayda 
avtomobildiń ortasha tezligi 35
km
:
0,5 saat
= 
70
km/saat.
Teń ólshewli emes qozǵalısta ortasha tezlik dene basıp ótken 
joldıń usı joldı ótiwge ketken waqıtqa qatnası menen anıqlanadı.
Yaǵnıy:
υ
orta
=
s
1
+ 
s
2 
+ 
˙˙˙ 
+ 
s
n
t
1
+ 
t
2 
+ 
˙˙˙
 
+ 
t
n
Ortasha tezliktiń grafigi ózgermeytuǵın tezliktiń grafigi sıyaqlı gorizontal 
baǵıtındaǵı tuwrı sızıqtan ibarat boladı. (2)-formuladan teń ólshewli emes 
qozǵalısta basıp ótilgen jol tómendegishe ańlatıladı:
s
=
υ
orta
ּ
t
.
31-súwrette kórsetilgen tuwrı tórt múyeshliktiń betiniń maydanı 
avtomobildiń ortasha tezligi 
υ
orta
= 70 km/saat penen qozǵalıs waqıtı
t
= 0,5 
saat kóbeymesine teń. Bul jaǵdayda ortasha tezliktiń grafigi payda etken 
shtrixlanǵan formanıń beti teń ólshewli emes qozǵalıstıń tezliginiń grafigi 
payda etken hawa reńli formanıń betine teń boladı.
0
31-súwret. 
Avtomobildiń teń ólshewli emes qozǵalısındaǵı tezliktiń grafigi.
υ
, km/saat
90
70
s = 
35 km
t, 
saat
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
.

---

36
Kinematika tiykarları