N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

haydab keltirilgan ishchi va dehqonlaming alamli hayoti Vanya degan bolaga
hikoya qilib beriladi. Bu bilan Nekrasov yosh avlodning diqqat va e'tiborini
zamonning muhim ijtimoiy masalalariga — xalqning kuchi va qudratiga
tortadi, uni chuqur tushunishga, o‘ylashga undaydi.

---

Rus bolalar adabiyotining taraqqiyotida L. N. Tolstoy katta rol o‘ynadi.
Bolalar uchun asar yozishni har bir qalamkashning fuqarolik burchi deb
bilgan pedagog-adib ijodda ko‘p narsalarga erishdi.
Tolstoy 1859 yiddan e’tiboran o'z ona qishlog'i Yasnaya Polyanada
maktab ochib, muallimlik qilar ekan, o'quvchilar-u o'qituvchilar
uchun darslik va qo'llanmalarning yo'qligini, borlari ham bugungi kun
talablariga yaxshi javob bera olmasligini tajribadan o'tkazdi. Endigina
savod chiqarish ishiga kirishgan bolalarga mos ertak, she’r, masal va
hikoyalar dasrliklarda o'z aksini topishi darkor, deb tushundi va bu
xayrli ishga qo'l urdi.
Darslik juda qiyinchilik, og'ir ijodiy mehnat bilan 1872 yidda «Alifbe»
nomi bilan nashr etildi. Dehqon bolalariga mo'ljallangan bu kitob alifbedan
tashqari, ruscha o'qish uchun to'rt kitob, slavyancha o'qish uchun to'rt
kitob, arifmetika va muallim faoliyatidan tashkil topgan edi. Bu darslik ham
bolalaiga hech qanday yengillik bermadi. Ayniqsa, badiiy asar ko'p bo'lsa-
da, kitobda davr, zamon ruhi deyarli yo'q edi. Shu sabablaiga ko'ra pedagog
— olim qattiq tanqidga uchradi. Zahmatkash adib tanqidlardan to'g'ri xulosa
chiqaradi. Iloji boricha mehnat ahli bolalariga o'qimishli, ta'sirli, eng
muhimi, ularning savodini chiqarishga mo'ljallangan «Yangi alifbe» va unga
qo'shimcha qilib «Rus tili o'qish kitobi»ni 1875 yilda nashr ettiradi. Bu