Chizma 9 для Шарка indd

10.3-chizma.
10.2-chizma.

---

26
Detalning ko‘rinishlaridan birini ko‘chirib chizing. Bosh va chapdan 
ko‘rinishlarda ularning yarmini qirqimning yarmi bilan birlashtirib tasvirlang 
va o‘lchamlarni qo‘ying (10.4-chizma).
standart talabida to‘g‘ri bajarilgan qirqimni aniqlang. (10.5-chizma).
10.4-chizma.
10.5-chizma.
11-§. KO‘RINISHNING QISMINI 
QIRQIMNING QISMI BILAN BIRLASHTIRIB TASVIRLASH
Ba’zan detal simmetriya shakliga ega bo‘lsa ham, undagi biror element 
ko‘rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirib tasvirlash shartiga 
to‘g‘ri kelmay qoladi, ya‘ni xalaqit beradi. Bunday holatlarda ko‘rinishning 
qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib tasvirlashga to‘g‘ri keladi. 11.1-

---

27
11.3-chizma.
chizma, 
a 
da xuddi shunday qilingan. Bu yerda ko‘rinishning qismi qirqimning 
qismidan qancha katta yoki kichikligi inobatga olinmaydi, ular to‘lqinsimon 
ingichka tutash chiziq bilan ajratiladi. Detal elementi, ya’ni qirra simmetriya 
o‘qiga to‘g‘ri kelib qolsa, 11.1-chizma, 
b 
dagidek qirra saqlab qolinadi yoki 
11.1-chizma, 
c 
dagidek ochib ko‘rsatiladi.
Bunday chizmalarga o‘lchamlar 11.2-chizmadagidek qo‘yiladi.
11.1-chizma. 11.2-chizma.
1. Detalning chizmasida ko‘rinishning qismini qirqimning qismi bilan birlash-
tirib tasvirlashda qanday shartliliklar mavjud?
2. Detal elementi (qirrasi) qirqimda simmetriya o‘qiga to‘g‘ri kelib qolsa, 
qanday yo‘l tutiladi?
1. 11.3-chizma 
A, B, C
da detallarning ikkitadan ko‘rinishlari berilgan. Ular-
dan bittasini ko‘chirib chizing va ko‘rinishning qismi bilan qirqimning 
qismini birlashtirib tasvirlang. o‘lchamlarini qo‘ying.

---

28
2. 11.4-chizma 
A, B,
C
da detallarning ikkitadan ko‘rinishlari berilgan. Ular-
dan bittasini kerak bo‘lsa qirqim qo‘llab, o‘lchamlari yordamida bitta 
ko‘rinishda tasvirlang.
Qirqimning qismi bilan ko‘rinishning qismini birlashtirib tasvirlashda qismlar 
o‘zaro teng bo‘lishi shartmi?
A. Ahamiyati yo‘q. B. shart. C. kesim. D. Mahalliy qirqim.