Улуғмуродов н. Х

 
Termik ishlov berish
.Keng tarkibli va yuqori konsentrasiyali ( masalan, kaprolaktam ishlab 
chiqarishdagi oqavalar ) organik va mineral moddalarga ega sanoat oqavalarini mehanik, biokimyoviy, 
kimyoviy va boshqa usullarni qo‟llab tozalash ijobiy samara bermaydi yoki iqtisodiy jihatdan 
maqsadga muvofiq emas.Bunda termik usul istiqbolli usul bo‟lib, sanoat oqavalarini olov bilan 
zarasizlantirishning eng samarali va universal qurilmalari uyurma turidagi apparatlar, xususan
siklonli reaktorlardir.Termik zarasizlantirish jarayoni organik chiqindilarning to‟la yonishi
Σ
SO
2
+ 
SO
3
va NSI ning kamera hajmida neytrallash va chiqarilayotgan mineral tuzlar eritmasini tutib qolish 
uchun mo‟ljallangan vertikal siklon kamerada ro‟y beradi. 

---

236 
Zarasizlantirish jarayonini rostlash siklongel berilayotgan oqavarning uzluksiz o‟zgarayotgan 
tarkibi bilan, shuningdek zarasizlantirishga bir vaqtda tarkibi bo‟yicha 3 ta turlicha oqim : kubaviy 
qoldiqlar ( moylar ), miqdoriy va kislotali oqavalar kelishi bilan murakkablashadi.Yig‟indi oqava 
tarkibini va uning ayrim tashkil etuvchilari tarkibini aniqlash sinovlar o‟tkazish va uzoq laboratoriya 
olib borish bilan bog‟liq.SHuning uchun oqavalarni termik zarasizlantirish jarayonining samaradorligi 
ko‟p jihatdan jarayonni avtomatik rostlash sistemasi bilan aniqlanadi. 
7-rasm. Kislota eritmasini tayyorlash jarayonini avtomatlashtirish sxemasi. 
 
8-rasmda sanoat oqavalarini termik zarasizlantirishni avtomatik boshqarish sistemasining 
tuzilish sxemasi keltirilgan. Yonilg‟ini yoqish va siklon 1 da oqava suvlarni termik zarasizlantirishdan 
hosil bo‟lgan chiquvchi gazlar to‟plagich 2 orqali o‟tadi va dum qismiga gaz tutib qolgan qurilmasida 
olib qolinib undan xromatografik gazanalizator 3 ga ulardagi vodorod va uglerod oksidi miqdorini 
analiz qilish uchun tushadi.Vodorod konsentrasiyasiga proporsional signal summator 4 ga keladi ( 
unda vodorodning joriy va berilgan qiymatlari orasidagi farq signali shakllanadi ) va keyin yonilg‟i 
havo sarflari nisbati rostlagich 5 ning kirishiga keladi.Rostlagich 5 ning chiqish signali birlamchi havo 
siklon 1 ga uzatuvchi rosilovchi klapan 6 ga uzatiladi.Uglerod oksidi konsentrasiyasiga proporsional 
signal gazanalizator 3 dan summator 7 ga tushib, uning chiqishida uglerod oksidi konsentrasiyasining 
joriy va berilgan qiymatlari orasidagi farq signali shakllanadi.Bu signal oqava suvlar:ikkilamchi havo 
sarflari nisbati rostlagichi 8 ning kirishiga keladi, u ikkilamchi havo sarfini rostlovchi klapan 9 orqali 
boshqaradi.Tutun gazlarining to‟plagich 2 dagi temperaturasi temperatura datchigi 10 bilan o‟lchanib, 
uning chiqish signali yonilg‟ini siklon 1 ga uzatish rostlovchi klapani 12 ga tasir qiluvchi oqava suvlar 
yonilg‟i sarflari nisbatini rostlagich 11 ga keladi. 

---

237