Metodologiyasi

' Tarixiy xotirasiz kelajak yo'q. 
10
-b.

---

davrim izgacha yetib kelganining o‘zida katta m a’no mujassam. 
Bunday o'lm as osori-atiqalar bu ko‘hna 
0
‘lkada, bugun biz ya- 
shab turgan tuproqda qadim dan buyuk m adaniyat mavjud bo'lga- 
nidan guvohlik beradi.
A na shunday tarixiy yodgorlik nam unalari bilan yaqindan 
ta n ish ar ekanm iz, ularda ifoda etilgan teran fikr va g‘oyalar, ha­
yot falsafasi bizni bugun ham hayratda qoldirishiga yana bir kar- 
ra am in bo‘lamiz.
Misol uchun, «Avesto*ning tub m a’no-m ohiyatini belgilab be- 
radigan «Ezgu fikr, ezgu so‘z, ezgu amal* degan tam oyilni oladi- 
gan b o lsa k , unda hozirgi zam on uchun ham behad ibratli boMgan 
saboqlar borligini ko'rish m um kin. A na shunday fikrlar, ya’ni, 
ezgu niyat, so‘z va ish birligini jam iyat hayotining ustuvor g‘oya- 
si sifatida talqin etish bizning bugungi m a’naviy ideallarim iz bi­
lan naqadar uzviy bog‘liq, nechogMiq m ustahkam hayotiy asosga 
ega ekani ayniqsa e ’tiborlidir.
«Avesto»da borliqning yaxlitligi va bir butunligi, inson hayo­
tin in g tabiat bilan uyg‘unligi masalasi odam ning ruhiy olamiga 
cham barchas bog‘liq holda ko‘rsatilgani ko‘p narsani anglatadi. Bu 
holat insonning m a’naviy dunyosini shakllantirishda atrof-m uhit 
qadim zam onlardan buyon qanday kuchli ta ’sir o'tkazib kelgani- 
ga yana bir bor e ’tiborim izni jalb qiladi1*.
«Avesto* nafaqat 0 ‘rta Osiyo, balki unga tutash hududlar va 
xalqlarning qadim gi tarixi, m adaniyati, dini, m a’naviy merosini 
aks ettiruvchi bebaho m anba, balki insoniyat sivilizatsiyasi shakl- 
lanishi va jam iyat taraqqiyotining jarayonlarini o ‘rganishda ham 
bebaho tarixiy m anba sanaladi.
Bu bilan Sharqda tarixni yoritishga dastlab 0 ‘rta Osiyoda qo‘l 
urilgan, degan fikrni berm oqchi em asm iz, zotan bu davrlarda 
qadim gi Xitoy, H indiston, Ikki daryo oralig‘i, Misrda ham o‘zi- 
ga xos tarzda tarixnavislik va tarixiy voqea-hodisalarni qog‘ozga
1