"Biofizikadan amaliy mashg’ulotlar" o’quv qo’llanmasi umumiy biofizika kursining fizikа-kimyo va elektrobiologiya bo’limlariga taаlluqli amaliy mashg’ulotlarning nazariy va amaliy masalalarni o’z ichiga oladi

 
1-laboratoriya ishi 
Qurbaqa ko`ndalang-targ`il muskulida yuzaga keladigan shikastlanish potesialini o`lchash. 
Shikastlanish potensialiga kaliy xloridning ta`siri 
Ish uchun zarur vositalar: millivoltmetr, qutblanmaydigan elektrodlar o`rnatiladigan shtativ, 
agarli sifon, sovuq qonli hayvonlarga ishlatiladigan Ringer eritmasi, fiziologik eritma, kaliy 
xloridning 1% li eritmasi, doka, ip, preparat nabori, qurbaqalar. 
Qurbaqaning orqa oyog`idan boldir muskuli ajratib olinadi (boldir muskuli preparatini 
tayyorlash metodi ilovada keltirilgan). Preparat o`lchov moslamasiga shunday joylashtirilsinki, u 
eritma quyish uchun mo`ljallangan stakan (1) ustida vertikal holatda osilib tursin. Buning uchun 
muskulning distal qismidagi tog`ay ligaturaga olinadi va shtativga o`rnatilgan sterjen (7) ga 
bog`lanadi (
11-rasm
). 
11-rasm. Muskul shikastlanish potensialini o`lchashga mo`ljallangan moslamaning sxemasi:1-eritma 
quyiladigan stakan, 2-muskul, 3-dokadan tayyorlangan tasma, 4-agarli sifon, 5-kaliy xloridning to`yingan 
eritmalari quyilgan stakanlar, 6-xlorlangan kumush elektrodlar, 7-sterjen, 8-ligatura. 
Muskulni elektrodlardan biriga ulash maqsadida unga o`ralgan doka tasmaning ikkinchi uchi 
elektrod tushirilgan kontakt eritmaga botiriladi. Muskulning ikkinchi elektrod bilan bo`ladigan 
aloqasi agarli sifon vositasida amalga oshiriladi. So`ngra muskulning proksimal tomonidan 
muskul uzunligining 1/5 ulushiga teng qismi qirqib tashlanadi va stakan (1) ga quyib qo`yilgan 
fiziologik eritmaga shunday tushiriladiki, muskul uzunligining yarmi eritmaga botib tursin. Shu 
ishlar bajarilgach o`lchash ishlari amalga oshiriladi. 
Dastlabki 10 minut davomida muskulning shikastlanish potensiali uning fiziologik 
eritmadagi holatida o`lchab olinadi. Bunday o`lchash ishlari har 5 minutda takrorlanishi shart. 
So`ngra, stakan (1) dagi fiziologik eritma kaliy xloridning 1,1% li eritmasiga almashtirilib, 
navbatdagi 20 minut davomida, shikastlanish potensialining o`zgarishi qayd etiladi. Shunday 
qilib, har biri 5 minut davom etadigan to`rtta o`lchashdan keyin o`lchash ishlari yana yangidan 
fiziologik eritmada takrorlanadi. Bu xil o`lchash shikastlanish potensialining dastlabki kattaligi 
tiklanmaguncha davom ettiriladi. 

---

37 
Qo`lga kiritilgan ma`lumotlar koordinata sistemasiga tushiriladi, ya`ni abtsissa o`qiga 
minutlarda ifodalangan vaqt, ordinata o`qiga esa millivoltlarda ifodalangan shikastlanish 
potensiali kattaliklari tushiriladi. Grafikda eritmalarning almashtirilish paytlari strelkalar 
vositasida ko`rsatiladi. 
Eslatma.
1. Muskul va doka tasma qurib qolmasligi uchun ular fiziologik eritma bilan 
ho`llab turilishi shart. 2. Eritmalar almashtirilganda, muskul navbatdagi eritma bilan chayilishi 
shart. 3. O`lchash ishlarini boshlashdan oldin, muskulning qutblilik holati aniqlangan bo`lishi 
shart. 
Ish bajarilib bo`lingach, grafik ma`lumotlari asosida, ish yuzasidan tegishli xulosalar chiqariladi.