‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta'lim vazirligi ‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi markazl m u h a r r a m s a t t o r o V a

1 .3 .2 . Umumyurisdiksiya sudlari ustidan nazorat
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Qoraqalpogiston Respub- 
likasi oliy sudlari, viloyatlar, Toshkent shahar, tumanlararo, tuman 
(shahar) sudlari va harbiy sudlaming sudlov faoliyati ustidan nazorat 
olib boradi;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining tushvmtirishlari 
sudlar tomonidan bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi;
- sud amaliyoti va sud statistikasining tizimli tahlilini amalga 
oshiradi;
- sudlaming kadrlari malakasini oshirilishini tashkil qiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Qoraqalpog‘iston Respublika-
si jinoyat va fuqarolik ishlari bo‘yicha Oliy sudining, jinoyat va fuqa- 
rolik ishlari bo‘yicha viloyat va Toshkent shahar sudlarining, fuqarolik 
ishlari bo'yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari 
bo‘yicha tuman (shahar) sudlari hamda harbiy sudlar ishining sifati- 
ni, ular qabul qiladigan sud qarorlarining asoslanganligini, qonuniy 
va adolatli boTishini ta'minlashga doimo rahbarlik qiladi. Umumiy 
yurisdiksiya sudlari tizimida o‘rta bo‘g‘inni QoraqalpogTston Res- 
publikasi Oliy sudi, viloyat sudi, Toshkent shahar sudi tashkil etadi.
14
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Jinoyat ishlari bo‘yicha Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy sudi, 
viloyatlar, Toshkent shahar sudi raisi, rais o‘rinbosari, sudyalar, xalq 
maslahatchilaridan iborat va ular sud rayosati hamda sudlov hay'at- 
lari tarkibida faoliyat ko‘rsatadi.
Fuqarolik ishi bo‘yicha Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy sudi, 
viloyatlar, Toshkent shahar sudi rais, rais o‘rinbosari, sudyalardan 
iborat boTib, sud rayosati va sudlov hay’ati tarkibida faoliyat ko‘rsa- 
tadi.
QoraqalpogTston Respublikasi Oliy sudi, viloyatlar, Toshkent 
shahar sudlari vakolatlari qonunda aniq belgilab berilgan. «Sudlar 
to‘g ‘risida»gi Qonunning 30- moddasiga muvofiq ular o ‘z vakolati 
doirasida ishlami birinchi instansiya sudi sifatida, apellatsiya, kassat- 
siya va nazorat tartibida ko‘radi, shuningdek, quyi bo‘g‘in sudlari- 
ning sud faoliyati ustidan nazorat o ‘matadi sud amaliyotini mimta- 
zam umumlashtirib boradi.
Umumiy yurisdiksiya sudlari tizimida tumanlararo, tuman (sha- 
har) sudlari asosiy bo‘g ‘in hisoblanadi, chunki aynan ular ko‘pgina 
fuqarolik va jinoyat ishlarini, shuningdek, m a’muriy huquqbuzarlik 
to‘g‘risidagi ishlami ko‘radilar.
Protsessual qonunlarga muvofiq fuqarolik ishlari bo‘yicha tuman- 
lararo, tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari bo‘yicha tuman (shahar) 
sudlari faqat birinchi instansiya sudi sifatida ish yuritish funksiyasiga 
egadirlar.
«Sudlar to‘g‘risida»gi Qonunning 36- moddasida fuqarolik ishlari 
bo‘yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudi, jinoyat ishlari bo‘yicha 
tuman (shahar) sudi tarkibi belgilab qo‘yilgan.
Fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudi, sud 
raisi va sudyalardan tarkib topadi.
Jinoyat ishlari bo‘yicha tuman (shahar) sudi tarkibida sud raisi va 
sudyalardan tashqari xalq maslahatchilari ham boTadi. Jinoyat ishlari 
bo‘yicha tuman (shahar) sudi tarkibida, shuningdek, m a’muriy ishlar 
bo‘yicha sudyalar ham ko‘zda tutilgan.
Fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudi, ji- 
noyat ishlari bo‘yicha tuman (shahar) sudi raislarining vakolatlari 
qonun bilan belgilangan.
15
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Sudlar to‘g ‘risida»gi Qonunning 38- moddasiga muvofiq sud 
raislarining vakolatlari quyidagilardan iborat:
- sud majlislarida raislik qiladi, sudyalar o‘rtasida ishlami taqsim- 
laydi;
- sud amaliyotini umumlashtirish va sud statistikasini yuritish- 
ga rahbarlik qiladi, shuningdek, davlat organlari, jamoat birlashma- 
lari va mansabdor shaxslarga qonunbuzarlikka olib kelgan sabab va 
shart-sharoitni bartaraf etish to‘g‘risida taqdimnoma kiritadi;
- sud xodimlari va xalq maslahatchilari malakasini oshirish ishla- 
rini tashkil etadi;
- fuqarolami shaxsan qabul qiladi va ariza-shikoyatlarini ko‘rib 
chiqish ishini tashkil etadi;
- sud idorasi xodimlariga rahbarlik qiladi, sud xodimlari bilan 
mehnat shartnomasi tuzadi va bekor qiladi.
Barcha fuqarolik ishlari, shuningdek, qonun bo‘yicha besh 
yilgacha ozodlikdan mahrum etish jazosi ko‘zda tutilgan jinoyat 
ishlarini birinchi instansiyada sudyaning yakka o ‘zi ko ‘radi. Qol- 
gan jinoyat ishlari sudya va ikkita xalq maslahatchisi ishtirokida 
ko‘riladi.