Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
72
ўтказиши мумкин. Бунда ўқитувчи маслахатчи, раҳбар ролида қатнашиши 
мумкин.
•
Талабалар билимини тез ва самарали баҳолаш ва топшириқлар мазмуни ва 
мураккаблилигини белгилаш.
Электрон дарсликнинг асосий фойдаланувчилари талабалардир.Уларнинг 
кўпчилиги мустақил, деярли ўқитувчи ёрдамисиз ўқийдилар. Шунинг учун электрон 
дарслик мазмуни талаба ҳаёт тарзига мослаштирилган бўлиши керак. Шунинг учун 
талаба мустақил билим оладими деган саволга жавоб дарслик сифатини аниқлайди. 
Демак, электрон дарсликнинг унинг мазмуни ва фойдаланувчи учун қулайлиги 
(дизайн элеменлари, навигация вабошқалар)га қараб сифатини аниқлаш мумкин. 
Сифатли электрон дарслик контенти қуйидагилардан иборат бўлиши керак: 
•
Фанни ўрганиш бўйича қўлланма – электрон дарслик энг асосий элементи. 
Бунда мақсадга эришиш учун тавсиялар, мустақил ишлар рўйхати, адабиёт-
лар руйхати келтирилади. 
•
Ўқиш тематик режаси – қўлланмани аниқ мавзулар кетма-кетлиги билан 
тўлдиради. 
•
Ўқув қўлланма – электрон кўринишга келтирилган анъанавий дарслик. 
Бунда матн талаблари қондирилиши керак. Ҳарбир бўлим бошида қисқача тавси-
ялар билан биргаликда ўзини текшириш тестлари, яъни бир cаҳифада 5-7 саволлар 
бўлиши керак. 
•
Мустақил ва гуруҳ топшириқлари - маърузалар, ҳисоб-китоблар. 
•
Асосий ва қўшимча маълумотлар манбалари.
Электрон дарсликларнинг юқори дидактик потенциали аниқ психологик ва педа-
гогик асосга эга бўлган манбалардан фойдаланган ҳолда амалга оширилади. Анана-
вий ўқув жараёнида ўқувчиларга мустақил билим фаоллигини таъминламайдиган 
MSWord форматидаги чизиқли матнли файллардан HTML форматидаги таркибий 
гипертексларгача бўлган дарсликларни электрон шаклда тарқатиш амалиёти мав-
жуд. Анъанавий таълим шаклларини қўллаб-қувватлаш учун электрон ресурсларнинг 
дидактик самарадорлигини ошириш учта таркибий қисмнинг интеграциясини таъ-
минлайди:
– таркибий ўқув матнни ва тушунтиришли мултимедиа расмларини тақдим 
этиш;
– маслаҳатлар шаклида тезкор ёрдам кўрсатган ҳолда машқлартақдимоти;
– ўқув материали даражасининг назоратини ташкил этиш.
Электрон дарсликда психологик талабларга идрок этиш, тафаккур, мотивация, 
хотира, тасаввур, ёши ва индивидуал психологик хусусиятларини ҳисобга олиш кўзда 
тутилади.
Талабалар билимини баҳолашнинг психологик жиҳатига келсак, электрон ўқитиш 
технологиялари талабалар томонидан тест ва имтиҳонларни топшириш жараёнида 
стресларнинг ролини камайтириш, шунингдек синфдаги психологик қулайлик дара-
жасини ошириш имкониятини беради. Талабалар назоратдан ўтаётганда ташвиш-
ларни камайтириш, жазодан қўрқмаслик ва қониқарсиз баҳо олиш талабаларнинг 
ғайратини ва ташаббусини ошириши мумкин.
Интерфаол электрон таълим ресурслардан фойдаланишда талабалар ўқув жара-
ёнининг тўлақонли аъзосига айланадилар. Бундай педагогик жараёнда ўқитувчи 
тайёр билимларни бермайди, балки талабаларни муаммони тушуниш ва уни ҳал 
этишнинг муқобил вариантларини мустақил равишда аниқлашга илхомлантиради. 
Анъанавий ўқитишдан фарқли равишда интерфаол электрон дарсликлардан фойда-

---