V. V. Mayskiy

atropin, drotaverin
(no-shpa), 
papaverin
bilan birga qoʻllaniladi.
Morfin oʻtkir oʻpka shishlarida qoʻllaniladi.
Morfinning nojoʻya ta‘sirlari - mioz, eyforiya, bosh aylanishi, bosh ogʻrigʻi, ogʻiz qurishi, 
uyquchanlik, bradikardiya, nafas kamayishi, koʻngil aynishi, qayt qilish, konstipatsiya, oʻt 
va siydik yoʻllari silliq muskullari spazmi, siydik tutilishi. CO
2
darajasi ortishi natijasida 
bosh miya qon tomirlari kengayishi va bosh ichki bosimi ortishi mumkin.
Morfin teri ostiga kiritilganda teri qizarishi va toshmalar toshishi mumkin (gistaminogen 
ta‘sir). Morfin kiritilgandan keyin yuz, boʻyin, qoʻllar va tananing yuqori qismida 
giperemiya kuzatiladi. Morfinning tomir kengaytirishi gistamin ajratuvchi markaziy 
mexanizmi bilan bogʻliq. Morfin vena ichiga kiritilganda arterial gipotenziya chaqiradi. 
Ba‘zan ortostatik gipotenziya.
Morfin takror qoʻllanilganda ogʻir doriga qaramlikni (morfinizm) chaqiradi. Morfinni qabul 
qilishni xohlash u chaqiradigan eyforiya bilan bogʻliq, shuningdek morfin bekor qilinganda 

---

164 
Manbaa:
@pharma_baza
yaqqol 
abstinensiya
paydo boʻladi: boshida koʻz yosh oqishi, tumov belgilari, terlash, ―
gʻoz 
terisi
‖, tashvishlanish, taxikardiya, titroq, koʻngil aynishi, qayt qilish, diareya, qorinda, 
belda, qoʻl-oyoqlarda ogʻriq.
Morfin platsentar toʻsiq orqali oʻtadi, shuning uchun homiladorlik vaqtida va uzoq muddat 
davomida morfin qabul qilgan ayollarda morfinga bogʻliq qaramlik rivojlangan bolalar 
tugʻiladi. Morfin takroran qoʻllanilaganda, morfinga oʻxshash moddalar qoʻllanilganda 
oʻrganib qolish tez rivojlanadi. Analgetiklik ta‘siri susayadi, eyforiya (mioz va konstipatsiya 
yuzaga kelishi oʻzgaradi) kamayadi, oʻsha ta‘sirga erishish uchun dozani oshirish kerak.
Morfin preparatlariga oʻrganib qolish natijasida, bir qancha yuqori dozalarda eyforizatsion 
ta‘sir rivojlanmaydi, koʻpincha butunlay yoʻqoladi. Ammo morfinni kiritish toʻxtatishi bilan
yaqqol abstinensiya yuzaga keladi. Morfin davomli qoʻllanilganda uning toksik ta‘siriga 
chidamlilik (tolerantlik) rivojlanadi. Shuning uchun morfinistlar oʻziga yuqori oʻlim 
dozlarini qabul qilishadi. Morfin qabul qilish toʻxtatilgandan keyin (masalam statsionar 
davolash) morfinga tolerantlik tez oʻtadi, oʻrganib qolgan giyohvandlar uchun morfin dozasi 
oʻlim samarani koʻrsatadi. 
Morfin tugʻruqlarda homila nafas markazini sekinlashtirgani sababli ogʻriq qoldiruvchi 
sifatida tavsiya qilinmaydi. Morfinga bolalar juda sezgir boʻlganligi uchun ikki yoshgacha 
boʻlgan bollarga qoʻllanilmaydi. Morfin emizikli onalarga tavsiya qilinmaydi, chunki bola 
organizmiga sut orqali kirib ogʻir zaharlanishni chaqirishi mumkin. 
Morfinni arterial gipotenziya, bronxial astmada, bosh ichki bosimi ortganda, prostata bezi 
gipertrofiyasida qoʻllash mumkin emas. 
Morfindan oʻkir zahrlanish koma holati, yuzaki kam nafas, qorachiq tezkor torayishi 
(asfiksiyada qorachiq kengayadi), bradikardiya arterial bosim pasayishi bian xarakterlanadi. 
Bolalarda sudorog reaksiyalari boʻlishi mumkin. Morfindan ogʻir zaharlanishlarda letal 
holatlar nafas toʻxtashi tufayli sodir boʻladi. 
Morfinning nafas sistemasiga susaytiruvchi ta‘sirini bostirish uchun opioid retseptorlar 
antagonisti boʻlgan