Ushbu kitob mazmuni bilan tanishish sizning ma’naviy sog’lomlashishingiz uchun xizmat qilishi mumkin. Faqat, haqiqatlar nisbiy ekanini bilib yashashni istamagan odamlarga uni tavsiya qilmang

OITS 
“Orttirilgan Ilm Tanqisligi Sindromi 
yoki OITS 
– odam shaxsiyatidagi uning 
to’g’ri va barkamol rivojlanishiga to’sqinlik 
quluvchi jihatlar faoliyati natijasida kelib 
ch
iquvchi ijtimoiy zararli holat” 
(shaxsiy izohli lug’atimdan) 
Tan olish kerak 
– immunitet tizimiga zarba beruvchi OIV (odam 
immuniteti virusi) o’tgan asrning eng xavfli kasalligi “unvoni”ni olishga to’la 
haqli. Bu virus organizmning eng muhim tarkibi 
– himoya tizimiga zarar 
yetkazadi. U xuddi qamalda tutilayotgan shaharga yashirincha kirib, uning 
darvozalarini 
bosqinchilarga 
ichkaridan 
ochib 
bergan 
josuslarga 
o’xshaydi: u tanaga tushib, unda boshqa kasalliklarning kirib kelishi va 
r
ivojlanib ketishiga qarshilik qiladigan “askar” qon donachalariga zarba 
beradi. Natijada odam oddiygina gripp yoki boshqa yengil yuqumli 
xasta
likdan ham halok bo’lishi mumkin. 

---

Javlon Juraev
O’zlik Sari Yetti Qadam – 2
www.juraev.uz 
12
Ammo bu bo’limda biz uning og’asi bo’lgan 
ilm tanqisligi sindromi
haqida suhbatlashamiz. Immunitet tanqisligi kabi ilm tanqisligi ham 
alohida shaxs va butun jamiyatga katta xavf 
tug’diradi. 
Keling, avval 
bilim
va 
ilm
tushunchalarini farqlab olaylik. Bilamizki, 
odam ikki metafizik dunyoni o’zida jamlagan – moddiyat va ma’naviyat. 
Moddi
y dunyoga aqlimiz, ma’naviy dunyoga qalbimiz hukmron. Bundan 
kelib chiqadiki, moddiy dunyoni boyitish uchun to’planadigan ma’lumot va 
tushunchalar 
– bilimdir. Ma’naviy yuksalish uchun zarur tushuncha va 
qadriyatlar 
– ilmdir. Har qalay, men shunday tushunaman. Ularni moddiy 
bilim va ma’naviy bilim deb ham atash mumkin. 
Bugungi kunda moddiy bilimdan taqchilligimiz yo’q, Xudoga shukr. 
Nima bo’lsa ham, ma’lumot asrida yashaymiz – butun bir kutubxonalarni 
barmog’imizdek keladigan uskunaga solib yursa bo’ladi. O’zimizda borini 
o’zimizda olyapmiz – o’zimizda yo’g’ini zamon imkon bergani uchun chet 
ellarga borib egallab kelyapmiz. Xullas, zamon talabidagi moddiy 
bilimlarni egallayapmiz. 
Ammo bu bilimlar, o’z ta’rifiga ko’ra, moddiy dunyoni boyitishga 
xizmat qiladi. 
Iqtisodchi millatning moddiy boyliklarini ko’paytirish sirlarini 
o’rganyapti, muxandis moddiy jihoz va uskunalar yaratyapti, me’mor 
moddiy binolar quryapti. Tibbiyot sirlarini o’rganib, jismoniy sog’ligimizni 
mustahkamlayapmiz, kimyo va fizika orqali moddiy dunyo sirlarini kashf 
etyapmiz. 
Biroq ma’naviy bilimlar haqida ham shu darajada qayg’uryapmizmi? 
Ma’naviy bilim uchun dunyo kezyapmizmi? Ilm uchun hayotning boshqa 
farog’atlaridan kechyapmizmi? Talab va taklif, elementar zarralar, 
shifobaxsh giyohlar haqidagi bilimlarga chanqoqmiz 
– insoniylik, 
bunyodkorlik, vatanparvarlik kabi xislatlarga ega bo’lishga yetarlicha 
oshiqyapmizmi? 
Albatta, bilimga o’chlik qatori, ilmga chanqoqlik ham har zamonda 
bo’lgan – hozir ham bor. Lekin moddiyat ortidan quvib, ma’naviyat ko’p 
hollarda qarovsiz qolib ketyapti. Bog’imizning ko’rkini ochib turgani gullar 
ekiladigan joyga ham moddiy foyda keltiradigan mevali daraxt ekib 
tashlayapmiz. 
Moddiyat va ma’naviyat haqida bir sirni ochaymi?