Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

барқарор ривожланиш
концепцияси ишлаб чиқилди ва 
уни ҳаётга татбиқ этиш бошланди. ХХ аср охирига келиб Ер «космик кемаси»да 
аҳоли сони 6 млрд. кишидан ошди ва кунига ўрта ҳисобда 250 минг кишига 
кўпаймоқда.
XXI асрга келиб «табиат ва жамият» ўртасидаги зиддиятлар кучайиб 
бормоқда. Агар яқин ўн йилликлар ичида тегишли чора-тадбирлар кўрилмаса, 
умумсайёравий миқёсда экологик ҳалокат муқаррар бўлиб қолиши мумкин.
Атроф-муҳит муаммоларини ўрганиш ва ҳал қилиш жараёнида 
экологиянинг табиий, аниқ ва ижтимоий фанлар билан уйғунлашуви амалга 
ошди. 
Ҳозирда
экология «Табиат ва жамият ўзаро алоқадорлигининг 
умумий қонуниятлари тўғрисидаги фан»га айланиб бормоқда.
Экология 
ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш масалаларини қамраб оладиган, кенг 
кўламли
Макроэкология
шаклланмоқда(30,1). 
Макроэкология
ўз ичига 
назарий экология, биоэкология, геоэкология, инсон экологияси ва амалий 
экологияни олади(5-расм). 

---

11 
5-расм. Замонавий экологиянинг бўлимлари 
 
Экология
дейилганда кўчаларни тоза тутиш, сувларни муҳофаза қилиш, 
ҳавони 
ифлосланишдан 
сақлаш 
тушунилмайди. 
Экология- 
ҳаёт 
жараёнларини, инсоннинг атроф-муҳити муаммоларини ўзига хос 
услубларда тадқиқ қиладиган мустақил фандир. 
Замонавий экологиянинг 
методик асосини тизимли ёндашиш, табиатдаги кузатувлар, эксперимент ва 
моделлаштириш 
ташкил 
қилади.
 
Экология 
ҳам 
табиий, 
ҳам 
ижтимоий(гуманитар) фан ҳисобланади. 
Ҳозирги вақтда мавжуд экологик муаммоларни ўрганиш ва ҳал қилиш 
масаласига икки ҳил ёндашиш мавжуддир.
Техноцентрик
ёндашишда
экологик муаммоларни ҳал қилишнинг 
технологик чоралари асосий деб ҳисобланади ва табиатнинг имкониятлари, 
қонуниятлари етарлича эътиборга олинмайди. Табиий бойликлардан 
фойдаланишда технологик қудрат ҳал қилувчи рол ўйнайди. Техника 
имкониятлари ёрдамида биосфера барқарорлигини тиклаш, экологик 
муаммоларни ҳал қилиш мумкинлиги таъкидланади. Бундай ёндашиш кўпчилик 
иқтисодчилар, сиёсатчилар ва хўжалик раҳбарлари учун асосий ҳисобланади.