Muvofiqlashtirish uchun harakat deyarli ilojsiz bo`lishi mumkin

umummilliy resurslar fojeasi 
tashqi ta’sirlarni 
o`rganmaganlikdan kelib chiqadi. Bir oilaning qo`ylari umumiy maydonda 
boqilganda bu o`z o`zidan ikkinchi bir oila qo`y boqishi mumkin bo`lgan yer 
maydoni sifatini yomonlashtiradi. Kishilar yaylovda qancha qo`y boqish 
mumkinligini aniqlashayotganda bu kabi tashqi masalalarga befarqlik bilan 
yondoshishadi, natijada qo`ylarning umumiy soni haddan ziyod ortib ketadi.
Agar muammo ilgariroq ko`rib chiqilganda shahar aholisi buning echimini 
turli usullar bilan topgan bo`lishar edi. Buni har bir oiladagi qo`ylar sonini 
cheklash, ularning ma’lum bir soni uchun soliq joriy etish yoki qo`ylarning 
ma’lum bir sonini boqish huquqini auktsion savdolarida sotish kabi usullar bilan 
tartibga solish mumkin edi. Ya’ni o`rta asrlardagi shahar qo`ylar sonini haddan 
ziyod ortib ketishi muammosini zamonaviy jamiyat atrof muhitni ifloslanishiga 
qarshi kurashayotgan usullar orqali bartaraf etishi mumkin edi.
Buning ustiga er bilan bog`liq holat uchun yana ham soddaroq usullar
mavjud: shahar yer maydonini barcha oilalarga teng bo`lib berishi mumkin edi. 
Har bir oila o`z er maydonini to`siqlar bilan chegaralashi, keyinchalik uni chorva 
sonining haddan ziyod ko`p bo`lishidan himoyalashi mumkin edi. Shunday 
qilib, er umummilliy resurs emas, balki xususiy mulkka aylana boshlaydi. Bu 
narsa aslida 17-asrda Angliyada o`rab olish vaqtida yuz berdi ham. 
Umummilliy resurslar fojeasi 
umumiy saboqqa ega: qachonki biror kishi 
umumiy resursdan foydalanganda, u albatta boshqalarning undan foydalanish 
imkoniyatlarini kamaytiradi. Aynan mana shu salbiy samara tufayli umummilliy 
resurslardan ehtiyotsizlik bilan foydalaniladi. Davlat umummilliy resurslar 
iste’molini kamaytirish maqsadidida ushbu muammoni tartibga solish choralari 
yoki soliqlar orqali hal etishi mumkin. Boshqa tarafdan olib qaralganda, davlat 
gohida umummilliy resursni xususiy mulkka aylantirishi ham mumkin.
Bu hikoya (dars) ming yillar davomida barchaga saboq bo`ldi. Qadimgi 
grek faylasufi Aristotel umummilliy resurslar haqida shunday degan: “Barcha 
uchun birdek mavjud bo`lgan ne’matlarga odatda kamroq e’tibor beriladi, sababi 
kishilar o`zining shaxsiy buyumlariga boshqalar bilan birgalikda egalik 
qilayotgan buyumlariga qaraganda ko`proq hurmat bajo keltirishadi”.