Muvofiqlashtirish uchun harakat deyarli ilojsiz bo`lishi mumkin

---

294 
muvofiqlashtirish uchun harakat deyarli ilojsiz bo`lishi mumkin. 
Xususiy savdolashish ishlamaganda, ba'zan hukumat rol o`ynashi mumkin. 
Hukumat ommaviy harakatlar uchun mo`ljallangan muassasa hisoblanadi. Bu 
misolda, baliqchilar o`zlari uchun harakat qilishi ilojsiz bo`lsa ham, davlat 
baliqchilar nomidan harakat qilishi mumkin.

Tayanch so`z va iboralar: 
tashqi ta’sir tashqi ta’sirni o`zlashtirish
tuzatuvchi soliq Kouz teoremasi operatsion harajatlar 
 
XVIII-BOB. IJTIMOIY NE`MATLAR VA UMUMIY RESURSLAR 
Reja
 
18.1.Mahsulotlarning turli xil turlari 
18.2.Ommaviy (umumiy foydalanishdagi) tovarlar 
18.3.Umumiy resurslar 
 
18.1.Mahsulotlarning turli xil turlari 
Bozorlar insonlar hohlayotgan mahsulotlar etkazib berishda qanchalik
 
yaxshi ishlashadi? Bu savolga javob masalani mohiyatini qay darajada chuqur 
anglib etilganligiga bog`liq. Biz ta’kidlab o`tganimizdek, bozor konussimon 
qutili muzqaymoqni samarali sonini ta’minlab berishi mumkin: muzqaymoqning 
narxi ularga bo`lgan talab va taklifni muvozanatlashtirishi mumkin, va bu 
muvozanat ishlab chiqaruvchi daromadlarini maksimallashtirishi hamda iste’mol 
tanqisligini bartaraf etishi mumkin. Bundan tashqari, biz 10 bobda ko`rib 
o`tganimizdek, bozor alyuminiy ishlab chiqaruvchilarini biz nafas olayotgan 
havoni ifloslantirishdan qaytarishga umid qila olmaydi. Bozorda xaridor va 
sotuvchilar odatda o`z qarorlarining tashqi oqibatlariga e’tibor qaratishmaydi. 
Shunday qilib, bozorlar mahsulot muzqaymoq bo`lganda yaxshiroq va mahsulot 
toza havo bo`lganda yomonroq ishlashadi. 
Bozordagi turli xil mahsulotlar haqida fikr yuritib, ularni quyidagi ikki 
sifatiga ko`ra guruhlash mumkin: 
- Mahsulot iste’moldan mahrum qilinish (eksklyuzivlik) xususiyatiga 
egami? Ya’ni, kishilarni uni iste’molidan mahrum etish mumkinmi? 
- Mahsulot iste’molda cheklanganmi? Ya’ni, bir kishining mahsulotni 
iste’mol qilishi boshqa kishilarning uni iste’mol qilish qobiliyatlarini 
kamaytiradimi? 
Ushbu ikki sifatni ishlatilishi, 1-rasmda mahsulotlarni 4 guruhga 
taqsimlaydi: 
1.