Nazariy fizika kursi

r 2
+ 
r'2
- 2nrV 
ko‘rinishda yozib, r » r da
|r '- r | = r - n r '
(10.18)
boiganligi sababli, (10.17) dagi integral ostidagi — ko‘paytuvchi
R
ifodada 
R ~ r
olinsa va bu natijani (10.18) ga qo‘yilsa, sochuvchi 
markazdan uzoq masofalarda 
и
fimksiya uchun yozilgan 
(10.17)
ifodani 
quyidagi aniq ko‘rinishini olish mumkin:
1
и (г) = -------------
f e~iknrV ( r ’\/>°(x')dv'.
(10.19)
Аж r J
Hosil qilingan formulaga 
y/" (r)
ning qiymati qo‘yilsa va -' = r n 0 
ekanligi eslansa, (10.19) formulaning ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:
1 
£f+^r
= 
(10.20) 
Olingan (10.20) formulani (10.4) formulaning o‘ng tomondagi
e+iir
ikkinchi hadi bilan taqqoslansa, (10.20) form uladagi----- ning oldidagi
koeffitsiyent izlanayotgan sochilish amplitudasini beradi va uni
302

---

(10.21)
ko‘rinishda yozish mumkin.
Agarda
q = A-(n„-n) 
vektor kiritilsa, uning absolyut qiymati
( 10.22)
q = 
Iksin —
4 
9
(10.23)
ekanligini hisobga olish kerak. Bu yerda 
в
burchak n0 va n vektorlar 
orasidagi burchak bo‘ladi, ya’ni sochilish burchagidir.
bo‘ladi, ya’ni zarrachaning impulsi 
fiq
ga o'zgaradigan bo‘lsa, sochilish 
amplitudasi 
U
(r) potensial maydonning mos Furye komponentasi orqali 
aniqlanishi ko‘riladi. Hosil qilingan (10.24) formulani (10.6) qo‘yilsa 
dQ.
fazoviy burchak elementiga mos differensial effektiv sochilish 
kesimi olinadi:
Bu formula birinchi marta Maks Bom tomonidan olingan bo‘lib, 
sochilish nazariyasida Bom yaqinlashishi deyiladi.
Yuqorida hosil qilingan /( 0 ) differensial effektiv kesim formulasi 
katta tezliklarda harakatlanayotgan zaryadlangan zarrachalaming elastik 
sochilishini hisoblash uchun qo‘lianilishi mumkin. Birinchidan, faraz 
qilaylik, atom to‘qnashuvdan avval ham, to‘qnashuvdan keyin ham 
tinch holatda bo‘lsin. Ikkinchidan, to‘qnashuvdan so‘ng atom tinch 
holatda qolishi 
uchun, 
atomning 
M
massasi to‘qnashayotgan 
zarrachaning massasidan ancha katta bo‘lishi kerak. Yuqorida 
keltirilgan shartlami bajarilgan deb olib, e, zaryadii va